Zatrzymanie wody w organizmie – przyczyny, objawy, testy

Każdy z nas spożywa płyny, w tym wodę. Jest to niewątpliwie potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak robi się to problematyczne w momencie, gdy dochodzi do zatrzymywania wody w organizmie. Jakie mogą być tego przyczyny, a jakie objawy? Tego dowiesz się w artykule!

Spis treści

• Nadmiar wody w organizmie
• Przyczyny zatrzymania wody w organizmie
  • Nadmierne spożycie soli (przetworzona żywność)
  • Przewlekły stres (kortyzol)
  • Niedoczynność tarczycy
  • Choroby nerek
  • Niedobór snu
  • Przyjmowanie leków (antykoncepcja hormonalna)
  • Inne przyczyny zatrzymywania wody
• Objawy zatrzymania wody w organizmie
• Jakie testy wykonać na nadmiar wody w organizmie?
• Czy zatrzymanie wody w organizmie jest niebezpieczne?
• Zatrzymanie wody w organizmie w ciąży
• Zatrzymanie wody przed okresem
• Zatrzymanie wody w organizmie u osób starszych
• Podsumowanie

Zatrzymanie wody w organizmie – najważniejsze wnioski

• Zatrzymanie wody w organizmie może powodować opuchnięcia, obrzęki i nagłe wahania masy ciała.
• Najczęstszą przyczyną retencji wody jest nadmiar soli w diecie – nie tylko u kobiet.
• Stres, brak snu, choroby nerek i niedoczynność tarczycy mogą nasilać problem.
• Nie istnieją wiarygodne domowe testy – warto obserwować objawy i zmienić nawyki żywieniowe.

Nadmiar wody w organizmie

Z dużym prawdopodobieństwem wiesz, że woda jest człowiekowi niezbędna do życia. Jest to bez dwóch zdań prawda. Ciało człowieka składa się w ok. 50-60 % z wody [8], a bez wody człowiek może przeżyć maksymalnie 7 dni. Problem zaczyna się, gdy dochodzi do nadmiernego zatrzymania wody w organizmie, gdyż może to powodować pogorszone samopoczucie.

Przeczytaj także: Odwodnienie organizmu – objawy, skutki, leczenie

Nadmiar wody w organizmie dotyczy głównie kobiet, co jest powiązane z ich gospodarką hormonalną (np. comiesięczny cykl miesiączkowy). Jednak problem zatrzymania wody w organizmie może tyczyć się obydwóch płci. Przyczyn zatrzymywania wody może być bardzo wiele, o czym zaraz dokładniej się dowiesz.

Przyczyny zatrzymania wody w organizmie

Przyczyny zatrzymywania wody w organizmie są dość szerokie. Mogą to być choroby, ale również nieodpowiednia dieta. Niżej przyjrzymy się dokładniej, jakie są przyczyny zatrzymywania w organizmie i co można z tym zrobić.

Nadmierne spożycie soli (przetworzona żywność)

Nadmierne spożycie soli jest jednym z głównych powodów zatrzymywania się wody w organizmie. Dzienne zalecanie spożycie wynosi 5 g, gdzie średnio na świecie spożywa się 9-12 g, co jest wartością zdecydowanie zbyt dużą [10]. Co więcej, nadmierne spożycie soli powoduje nadciśnienie tętnicze, które nieleczone będzie prowadziło do chorób takich jak:

• udary
• choroby niedokrwiennej serca
• niewydolności serca
• niewydolności nerek.

Jakie produkty będą powodować zatrzymywanie się wody? Te, które są zasobne w sól. Będzie to przede wszystkim:

• Fast foody (McDonald, KFC i inne)
• Dania instant (np. zupki chińskie, gotowe pizze)
• Mieszanki przypraw bogatych w sól
• Sery (np. feta, halloumi, pleśniowe)
• Kiszonki (np. ogórki kiszone, kapusta kiszona)
• Wędzone produkty (np. ryby)
• Wędliny (np. pakowane w folie, salami, kiełbaski)

Jeżeli doświadczasz nadmiernego gromadzenia się wody, to w pierwszej kolejności zredukuj spożycie fast foodów, dań instant czy też mieszanek przypraw bogatych w sól. Następnie zastanów się, czy nie spożywasz zbyt dużo serów, kiszonek czy też wędzonych ryb. Warto je spożywać, gdyż są bogate w poszczególne witaminy, związki mineralne czy też prozdrowotne kwasy tłuszczowe (np. sery mają dużo wapnia, a wędzone ryby kwasy omega 3). Jednak warto zachować umiar w ich spożyciu, a to z racji bardzo łatwego dostarczenia dużych ilości soli.

Borykasz się z nadmiernym gromadzeniem wody w organizmie i chcesz się tego uniknąć? Nasi dietetycy online z chęcią przygotują dla Ciebie indywidualną dietę, która będzie zawierała odpowiednie ilości soli! Dodatkowo ułożą indywidualny plan suplementacyjny, który może wesprzeć pozbycie się nadmiernemu zatrzymywaniu wody w organizmie.  Pomogliśmy ponad 20 000 osobom osiągnąć cel, a nasza opinia w Google to 5/5 na podstawie ponad 400 opinii. Szybkie, smaczne i indywidualne diety to nasza specjalność!

Przewlekły stres (kortyzol)

Przyczyną zatrzymywanie wody w organizmie może być przewlekły stres, który z kolei może zwiększać stężenie hormonów antydiuretycznych (wazopresyna) [11]. Ponadto może on również zwiększać stężenie sodu [12] (składowa soli), która jak już wiesz, sprzyja retencji wody w Twoim organizmie.

Co więcej, stres sprzyja niezdrowym wyborom żywieniowym, szczególnie żywności wysokosmakowitej (wysokokaloryczna, bogata w tłuszcz, cukier czy też sól) [13]. A jak już wiesz, nadmierne spożycie zdecydowanie będzie sprzyjać zatrzymywaniu wody w organizmie. Znów ta nieszczęsna sól…

Niedoczynność tarczycy

Kolejnym z powodów zatrzymywania wody w organizmie jest niedoczynność tarczycy. Choroba ta powoduje zmniejszony podstawowy metabolizm, termogenezę czy też zmniejszony przepływ nerkowy – a wszystkie te czynniki prowadzą do zatrzymywania wody w organizmie [15]. Co więcej, osoby z niedoczynnością tarczycy cierpią na zaparcia, które mogą skutkować przyrostem masy ciała (a on głównie wynika z zatrzymywania wody).

Choroby nerek

Choroby nerek to kolejne z przyczyn zatrzymywania się wody w organizmie. Do takich chorób nerek zaliczyć możemy ostre kłębuszkowe zapalenie nerek, zespół nerczycowy czy też przewlekła choroba nerek [16,17]. Są one powiązane z nasilonym zatrzymywaniem sodu i wody w nerkach. 

Niedobór snu

Ograniczenie snu może zwiększyć dzienne spożycie energii o średnio 385 kcal w porównaniu do osób, które śpią optymalnie [18]. Z kolei u pacjentów, którym ograniczono sen do 5 godzin przez 5 nocy, doszło do zwiększonej aktywacji obszarów układu nagrody w odpowiedzi na pokarm o dużej gęstości energetycznej [19]. Czyli mieli oni większą ochotę na produkty smakowite, gęste energetyczne (bogate w tłuszcz, cukier czy też sól). Jak widzisz, znów sól jest jednym z powodów zatrzymywania wody w organizmie. 

Przeczytaj także: Co jeść, żeby lepiej spać?

Przyjmowanie leków (antykoncepcja hormonalna)

Antykoncepcja hormonalna może wpływać na zatrzymywanie się wody w organizmie. Związane jest to z estrogenem, który stymuluje wydzielanie aldosteronu. On z kolei wpływa na zmniejszone wydalanie sodu z organizmu. To może powodować cykliczne zatrzymywanie wody i przyrost masy ciała, jednak nie każda kobieta doświadczy tego efektu [20,21]

Inne przyczyny zatrzymywania wody

Istnieje również wiele innych powodów zatrzymywania się wody (tzw. obrzęki). Do ich przyczyn zalicza się [14]:

• reakcje alergiczne
• niedożywienie białkowo-kaloryczne, 
• ciąża
• choroby wątroby (marskość)
• zastoinowa niewydolność serca
• skutki uboczne leków 

Przeczytaj także: Dlaczego mam wolny metabolizm 

Objawy zatrzymania wody w organizmie

Zatrzymywanie wody w organizmie może dawać szereg widocznych i odczuwalnych objawów. Często pojawiają się one nagle i bywają mylone z przyrostem masy ciała czy skutkami ubocznymi diety. Do najczęstszych objawów nadmiaru wody w organizmie należą [22]:

• Nagłe wahania masy ciała (np. 1–2 kg w ciągu doby bez zmiany kaloryczności diety),
• Uczucie obrzęku lub opuchnięcia, szczególnie w obrębie twarzy, dłoni, kostek i stóp,
• Trudność z założeniem biżuterii – pierścionki czy zegarki mogą nagle stawać się zbyt ciasne,
• Napięta, wrażliwa skóra, niekiedy z uczuciem „ciężkości” kończyn,
• Bóle stawów lub dyskomfort przy poruszaniu, wynikające z nagromadzenia płynu,
• Obrzęki pod oczami, zwłaszcza po przebudzeniu.

Warto obserwować te objawy i zwrócić uwagę, czy nie nasilają się cyklicznie (np. przed miesiączką) lub w odpowiedzi na dietę bogatą w sól. Jeśli zatrzymywanie wody trwa dłużej niż kilka dni – warto skonsultować się z lekarzem.

Jakie testy wykonać na nadmiar wody w organizmie?

Obecnie nie istnieją precyzyjne, domowe testy, które w sposób wiarygodny potwierdzą nadmiar wody w organizmie. W internecie można znaleźć sugestie tzw. „testu wgłębienia” – polegającego na naciśnięciu palcem skóry (np. na łydce lub wierzchu stopy) przez kilka sekund. Jeśli po zwolnieniu nacisku utrzymuje się zagłębienie, może to sugerować obecność obrzęków i retencję wody.

Jednak ta metoda nie jest miarodajna i nie zastępuje rzetelnej diagnostyki. Jeśli podejrzewasz zatrzymywanie wody w organizmie, w pierwszej kolejności zwróć uwagę na swój styl życia i dietę – zwłaszcza nadmiar sodu, przetworzone produkty, kiszonki czy dania instant.

Jeśli mimo zmiany diety objawy nie ustępują (np. opuchnięcia, wahania masy ciała), warto skonsultować się z lekarzem. Specjalista może zlecić dokładniejsze badania – np. ocenić funkcję nerek, tarczycy lub poziomy elektrolitów – które pomogą ustalić przyczynę przewlekłej retencji wody.

Przeczytaj także: Najlepsza woda mineralna – ranking

Czy zatrzymanie wody w organizmie jest niebezpieczne?

Czy zatrzymanie wody w organizmie jest niebezpieczne? I tak i nie. Przed okresem jest to naturalna rzecz (o czym przeczytasz niżej) i nie masz co się martwić. Z kolei zatrzymywanie wody, jak już wiesz, może być związane z występującymi chorobami, o których nie masz pojęcia np. choroby nerek, czy też niedoczynność tarczycy. Warto w takim przypadku udać się do lekarza w celu znalezienia przyczyny zatrzymywania wody.

Przeczytaj także: Zioła i herbaty wspomagające odchudzanie

Jest jednak coś takiego jak wodobrzusze. Jest to nadmierne gromadzenie płynu w obrębie jamy brzusznej ponad fizjologiczną ilość. Co istotne nie jest to choroba sama w sobie, a objaw choroby. Problem w tym, że powodem takiego patologicznego zatrzymywania wody w organizmie mogą być już poważniejsze choroby np. rak jajnika [6]. Samo wodobrzusze objawia się stopniowo powiększającym obwodem brzucha wraz z dyskomfortem w obrębie jamy brzusznej, bólami i nudnościami [7]. W takim wypadku zatrzymywanie wody w organizmie jest bardzo niebezpieczne i zdecydowanie warto natychmiastowo udać się do lekarza!

Skutki uboczne nadmiaru wody w organizmie

Przewlekłe zatrzymywanie wody w organizmie to nie tylko problem estetyczny czy dyskomfort fizyczny. Z biegiem czasu może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Do najczęstszych skutków ubocznych nadmiaru wody w organizmie należą:

• Nadciśnienie tętnicze – zbyt duża objętość płynów krążących zwiększa ciśnienie w naczyniach krwionośnych,
• Zaburzenia pracy nerek – nerki mogą mieć trudności z regulacją gospodarki wodno-elektrolitowej,
• Zaburzenia elektrolitowe – zbyt duża ilość płynów może rozcieńczać stężenia sodu, potasu i innych elektrolitów, co wpływa na pracę mięśni i układu nerwowego,
• Wodobrzusze – patologiczne nagromadzenie płynu w jamie brzusznej, często związane z chorobami wątroby lub nowotworami,
• Obciążenie układu sercowo-naczyniowego – zbyt duża ilość wody zwiększa objętość krwi, co może pogarszać stan osób z niewydolnością serca.

Długotrwałe ignorowanie problemu może prowadzić do nasilenia dolegliwości i rozwoju poważniejszych schorzeń. Warto zareagować wcześnie – zmienić dietę, ograniczyć sól i skonsultować się z lekarzem.

Jak szybko usunąć nadmiar wody z organizmu?

Zatrzymanie wody w organizmie może powodować uczucie ciężkości, opuchliznę i wzrost masy ciała. Choć nie ma jednej magicznej metody, istnieje kilka sprawdzonych sposobów, które pomagają szybciej pozbyć się nadmiaru płynów z organizmu:

• Ogranicz spożycie soli – nadmiar sodu jest jedną z głównych przyczyn zatrzymywania wody. Unikaj przetworzonych produktów, mieszanek przypraw, wędlin, serów pleśniowych i dań instant.
• Pij więcej wody – brzmi jak paradoks, ale nawodnienie pomaga „wypłukać” nadmiar sodu i wspiera pracę nerek. Celuj w 2–2,5 litra wody dziennie.
• Zwiększ aktywność fizyczną – ruch wspomaga krążenie i limfę, co przyspiesza usuwanie nadmiaru wody przez pot i mocz. Wystarczy 30 minut spaceru dziennie.
• Włącz produkty o działaniu moczopędnym – np. pietruszka, ogórek, arbuz, seler naciowy, żurawina czy zielona herbata.
• Unikaj długiego siedzenia lub stania – zmieniaj pozycję co 30–60 minut, by zapobiegać obrzękom.
• Zadbaj o sen i regenerację – brak snu zwiększa poziom kortyzolu i może nasilać zatrzymywanie wody w organizmie.

Jeśli zatrzymywanie wody utrzymuje się mimo zmian stylu życia – warto skonsultować się z lekarzem, by wykluczyć choroby nerek, tarczycy lub skutki uboczne leków.

Zatrzymanie wody w organizmie w ciąży

Zatrzymywanie wody w organizmie w ciąży i sam przyrost masy ciała to naturalna kolej rzeczy. Organizm przygotowuje się do wydania na świat potomka. Jeżeli Twoja masa ciała jest prawidłowa, to w trakcie ciąży powinien wynosić ok. 11,5-16 kilogramów, a składa się na to m.in. masa ciała dziecka, płyn owodniowy, dodatkowa tkanka tłuszczowa, łożysko, krew i dodatkowe płyny. Stąd też warto zadbać o odpowiednią dietę w ciąży, aby zadbać o zdrowie dziecka, jak i swoje! 

Przeczytaj także: Jak schudnąć po ciąży?

Zatrzymanie wody przed okresem

Jeżeli zastanawiasz się, czy zatrzymywanie wody przed okresem jest normalne, to wiedz, że tak. Zatrzymywanie wody przed okresem to naturalna kolej rzeczy. Zauważa się, że jest to średnio 0,5 kilograma [1]. Co jest tego powodem? Wcześniej wspominaliśmy, że zwiększone spożycie sodu będzie powodowało retencję wody. Jednym z objawów PMS jest zwiększony apetyt, co będzie wiązało się ze większym spożyciem sodu wraz z dietą (często ze słonych produktów) [2]. W tym momencie zastanów się – jak bardzo zwiększa się Twoje spożycie żywności przed okresem i jakie są to produkty (zgadnijmy – słone i jeszcze raz słone?).

Stąd też przede wszystkim wynika zatrzymanie wody przed okresem (nadmierny apetyt na smakowite i słone produkty). Często można spotkać się z informacją, że wahania poziomów hormonów (estrogenu i progesteronu) powodują zatrzymywanie wody w organizmie. Jednak w jednym z badań ani poziom estradiolu czy też progesteronu nie był istotnie powiązany z zatrzymywaniem płynów [3]. Stąd też przede wszystkim warto skupić się na kontrolowaniu spożywania słonych produktów przed okresem, gdyż to one są głównym powodem zatrzymywania wody w tym czasie. 

Przeczytaj także: Jak złagodzić objawy PMS dietą?

Zatrzymanie wody w organizmie u osób starszych

Zatrzymywanie wody w organizmie u starszych również może mieć miejsce. Może to wynikać z tego, że osoby starsze mają gorsze odczucie smaku. W związku z tym mogą oni preferować większą ilość produktów słonych (które są źródłem soli) [4], przez co będzie dochodziło do retencji wody. Co więcej, osoby starsze są predysponowane do zatrzymywania wody w organizmie (ale również do odwodnienia) w wyniku zaburzeń elektrolitowych [5].

Co pić na pozbycie się wody z organizmu?

Wbrew pozorom, aby pozbyć się nadmiaru wody z organizmu, trzeba… pić więcej płynów. Regularne nawadnianie wspomaga pracę nerek, pomaga wypłukać nadmiar sodu i zapobiega zatrzymywaniu płynów. Oto, co warto pić:

• Woda mineralna (średnio- lub niskosodowa) – podstawowy wybór, który wspomaga naturalną diurezę i oczyszcza organizm z nadmiaru soli.
• Napar z pokrzywy – działa moczopędnie.
• Zielona herbata – łagodnie wspiera usuwanie nadmiaru płynów, działa antyoksydacyjnie i poprawia metabolizm.
• Napary z pietruszki (liście lub korzeń) – silne działanie moczopędne, 
• Herbata z mniszka lekarskiego – działa moczopędnie, wspiera wątrobę i układ trawienny.

Unikaj natomiast słodzonych napojów, gazowanych i zawierających dużo sodu – mogą nasilać problem zatrzymywania wody. Regularne picie wymienionych naparów i odpowiednie nawodnienie to jeden z kluczowych elementów w walce z retencją płynów.

Podsumowanie

Przyczyn zatrzymywania wody w organizmie jest wiele. Do głównych należy nadmierne spożycie soli, przewlekły stres, choroby nerek czy też niedoczynność tarczycy. Jednak w pierwszej kolejności zdecydowanie warto zwrócić uwagę na zbyt wysokie spożycie soli, które odgrywa główną rolę w zatrzymywaniu wody w organizmie. Z kolei zatrzymywanie wody przed okresem to naturalna kolej rzeczy, która wynika głównie ze zwiększonego apetytu w trakcie trwania PMS-u.

Piśmiennictwo