Sprawdź nowy pakiet diety online już od 179 zł za miesiąc. SPRAWDŹ PAKIET

operacja bariatryczna

Czy operacja bariatryczna (zmniejszenia żołądka) to skuteczny sposób leczenia otyłości?

Nadwaga i otyłość to problem dotykających coraz większej ilości osób. Według NFZ w Polsce 3 na 5 osób ma nadwagę, a co czwarty jest otyły [1]. Co gorsza, prognozy nie są optymistyczne i z czasem problem będzie narastać. Jeżeli próby odchudzania za pomocą diety i ćwiczeń kończą się niepowodzeniem, to warto rozważyć inne metody mające na celu walkę z otyłością. Do jednej z nich należy operacja bariatryczna, o której opowiemy w artykule.

Spis treści:

Przeczytaj ten akapit, jeśli zastanawiasz się nad operacją bariatryczną!

Jeżeli to czytasz, to znak, że chcesz zadbać o zdrowie i właśnie zrobiłeś pierwszy krok. To  bardzo dobra informacja! Chcemy Ci pomóc, dlatego też postaramy się jak najprościej i jak najpraktyczniej wytłumaczyć kwestie związane z operacją bariatryczną, którą potocznie nazywa się zmniejszeniem żołądka czy też “baj passami” (z angielskiego gastric by-pass). 

Pamiętaj jednak, że są to ogólne informacje o takiej operacji. Jeżeli na podstawie artykułu uznasz, że operacja bariatryczna jest dla Ciebie, to udaj się do lekarza pierwszego kontaktu, aby naprowadził Cię na dalsze etapy przeprowadzenia zmniejszenia żołądka

Na czym polega operacja bariatryczna (zmniejszenie żołądka) i jakie są jej rodzaje?

Operacja bariatryczna (ang. Bariatric surgery therapy BST), znana także jako zmniejszenie żołądka, skurczenie żołądka czy też operacja odchudzająca, to zabieg chirurgiczny, który ma za zadanie zmniejszyć objętość żołądka. To z kolei ma prowadzić do ograniczenia ilości spożywanego jedzenia, a dzięki temu zmniejszyć masę ciała. A mówiąc jeszcze prościej – operacja zmniejszenia żołądka ma na celu polepszyć Twoją jakość życia.

W latach 2014-2018 przeprowadzono ponad 375 tysięcy operacji bariatrycznych na całym świecie poza Ameryką Północną, a w 2020 roku w samych Stanach Zjednoczonych przeprowadzono ich aż 198 tysięcy. Liczba ta ciągle rośnie, bo już w 2022 roku wykonano ich prawie 280 tysięcy [2,3]. Co istotne kilka rodzajów operacji bariatrycznych. Najczęstszym rodzajem operacji bariatrycznej była rękawowa resekcja żołądka, gdyż 61,6% operacji bariatrycznych w USA było wykonanych tą metodą. Drugim najpopularniejszym rodzajem operacji zaliczanych do zmniejszania żołądka jest Gastric Bypass, a wykorzystano go w 20,7% operacji [2,3].

Zauważ, jak dużo osób korzysta z pomocy w postaci operacji żołądka. Dlatego też jeżeli zmniejszenie żołądka może być tą metodą, która pomoże Ci schudnąć, to nie wahaj się z niej skorzystać

Ile trzeba ważyć i jakie są kryteria, żeby mieć operację bariatryczną (zmniejszyć żołądek)?

Bardzo istotna informacja – nie każdy może mieć przeprowadzona operację bariatryczną! Aby móc się na nią zakwalifikować trzeba spełnić określone kryteria. Takimi wskaźnikami do chirurgicznego leczenia otyłości są [7]: 

  • BMI > 40 kg/m² – Pacjenci z BMI równym lub wyższym niż 40 kg/m² kwalifikują się do operacji bariatrycznej bez dodatkowych schorzeń towarzyszących.
  • BMI 35-39,9 kg/m² – Pacjenci z BMI w przedziale 35-39.9 kg/m² mogą być kwalifikowani, jeśli taka operacja zmniejszenia żołądka może potencjalnie przynieść poprawę w zakresie chorób wywołanych otyłością np. cukrzyca typu 2, nadciśnienie, zespół bezdechu sennego, choroby układu sercowo-naczyniowego, hiperlipidemia.
  • BMI 30-34,9 kg/m² – W niektórych przypadkach z takim BMI np. przy cukrzycy typu 2 można rozważyć chirurgiczne leczenie otyłości, gdy utrzymuje się stan hipoglikemii mimo stosowania leków doustnych i insuliny. 
  • U chorych, którzy wcześniej przeszli operację zmniejszenia żołądka, ale u których nie uzyskano efektu terapeutycznego (redukcja masy ciała lub redukcja chorób wywołanych otyłością), należy zaproponować wykonanie ponownego zabiegu. 

Powiedzieliśmy o BMI, ale ile w praktyce trzeba ważyć? Przykład nr 1. Mateusz ma 185 cm wzrostu i waży 140 kg. Jego wskaźnik BMI wynosi 40,91 co kwalifikuje go do zabiegu zmniejszenia żołądka. 

Przykład nr 2: Andrzej ma 178 cm i waży 115 kg. Jego wskaźnik BMI wynosi 36,3 kg. Ma też cukrzycę typu 2 oraz nadciśnienie. Operacje bariatryczna może przynieść poprawę w zakresie tych chorób, stąd też może być on kwalifikowany do zmniejszania żołądka.

Pamiętaj jednak, że do operacji kwalifikuje Cię lekarz. Mogą również wystąpić przeciwwskazania, o których przeczytasz niżej.  

BARDZO ISTOTNA INFORMACJA – Wiedz, że operacja bariatryczna nie zrobi nic za Ciebie. Umożliwi Ci ona redukcję masy ciała dzięki zmniejszeniu żołądka, jednak kwestia odżywiania czy aktywności fizycznej jest wciąż w Twojej kwestii. Stąd potrzebna jest praca z personelem medycznym i stosowaniem się do zaleceń chociażby dietetyka i psychologa, szczególnie w przygotowaniu do zabiegu. 

Wahasz się nad operacją bariatryczną? Chcesz porozmawiać z dietetykiem o korzyściach i wadach zmniejszania żołądka? Nasi dietetycy online z chęcią przeprowadza z Tobą konsultację i pomogą w wyborze decyzji. Pomogliśmy ponad 20 000 osobom osiągnąć cel, a nasza opinia w Google to 5/5 na podstawie ponad 440 opinii. Praktyczne konsultacje i dopasowane diety to nasza specjalność.

Jakie są przeciwwskazania do operacji bariatrycznej? 

Jeżeli Twoje BMI wynosi powyżej 40 kg/m², to nie oznacza to, że automatycznie zostaniesz zakwalifikowany do operacji zmniejszania żołądka. Istnieją przeciwwskazania do takiego zabiegu skurczenia żołądka, a są to m.in.[16]:

  • Brak zgody chorego, jak również brak pełnego przekonania co do słuszności wyboru leczenia operacyjnego;
  • Choroby stanowiące zagrożenie dla życia w krótkim czasie np. świeży zawał serca;
  • Czynne uzależnienie od alkoholu lub narkotyków;
  • Ciężkie zaburzenia krzepnięcia;
  • Brak możliwości udziału w stałej długoterminowej kontroli po leczeniu operacyjnym.

Pamiętaj, że to lekarz podejmuje decyzję o zakwalifikowaniu do operacji bariatrycznej! 

Jakie są zalety operacji bariatrycznej i jak wpływa ona na zmniejszenie żołądka?

Operacja bariatryczna ma wiele zalet. Dzięki skurczeniu żołądka można uzyskać wiele korzyści zdrowotnych, którymi są [4,21]:

  • Redukcja masy ciała 
  • Remisja cukrzycy typu 2
  • Redukcja nadciśnienia
  • Poprawa jakości życia
  • Mniejsze ryzyko nowotworów

Chociażby w przypadku cukrzycy typu 2 korzyści są ogromne. W porównaniu do osób, u których wprowadzono zdrowszy styl życia i leki (bez operacji), u osób poddanych operacji bariatrycznej stosowano mniej leków przeciwcukrzycowych, remisja cukrzycy po 7 latach była wyższa (6,2% vs 18,2% – to już dużo), a stężenie hemoglobiny glikowanej po 7 latach spadło o 1,6% u osób po zmniejszeniu żołądka (u osób bez zmniejszenia było to 0,2%) [4].

Warto również wiedzieć, jak operacja bariatryczna wpływa na zmniejszenie żołądka. Może Cię to zdziwić, ale najczęściej stosowana operacja bariatryczna, czyli rękawowa resekcja żołądka polega na usunięciu około 80% żołądka [5]! Po takim skurczeniu żołądka ma on kształt i wielkość banana. 

Czy zmniejszenie żołądka jest skutecznym rozwiązaniem w walce z otyłością?

Operacja bariatryczna to jedna ze skuteczniejszych metod w walce z otyłością. W jednym z badań osoby, które poddały się operacji zmniejszenia żołądka, straciły średnio 20% wyjściowej masy ciała, kiedy osoby, które nie skorzystały z tej operacji schudły średnio 8 % [4]. Jak widzisz, różnica jest znacząca, co świadczy o tym, że operacja zmniejszenia żołądka jest skuteczna w walce z otyłością. 

Żeby jeszcze lepiej Ci to zobrazować, bazujemy na ilości utraconych kilogramów. W innym z badań średnia utraty masy ciała wynosiła aż 45,2 kilograma, a utrata BMI średnio 16,8 jednostek [6]. Przykładowo: przed operacją ważąc 160 kilogramów, możesz zredukować masę ciała do 115 kilogramów (w tym badaniu było to 18 miesięcy). 

Jakie są etapy operacji zmniejszenia żołądka?

W pierwszej kolejności operacji bariatrycznej wprowadza się znieczulenie ogólne. Oznacza to, że podczas operacji jest się nieprzytomnym i nie odczuwa się bólu. Dlatego też nie musisz martwić się o ból w trakcie zmniejszania żołądka.

Następnie chirurg wykonuje kilka niewielkich nacięć na jamie brzusznej. Tam wprowadzane są narzędzia chirurgiczne oraz kamera (tzw. laparoskop). Kamera umożliwia dokładne obejrzenie wnętrza jamy brzusznej i ułatwi przeprowadzenie operacji skurczenia żołądka.

Po wprowadzeniu kamery chirurg przystępuję do głównej części, czyli usunięcia dużej części żołądka, bo nawet 80% jego powierzchni. Pozostawia tam jedynie wąski rękaw, który kształtem przypomina banana. Dzięki temu żołądek będzie miał mniejszą pojemność, a to pozwoli na zmniejszenie spożywanego jedzenia.  

Na koniec po zmniejszeniu żołądka chirurg wraz z personelem medycznym zszywa żołądek za pomocą specjalnych zszywek chirurgicznych. Następnie operowany pozostaje w szpitalu na kilka dni w celu obserwacji operacji. 

Czy operacja zmniejszenia żołądka może poprawić jakość życia pacjentów?

Operacja zmniejszenia żołądka może poprawić jakość życia. Jest to niezaprzeczalna zaleta operacji bariatrycznej. W jednym z badań osoby, które zdecydowały się skorzystać z chirurgii bariatrycznej [5]:

  • poprawiły swoją tzw. jakość życia opartą na zdrowiu w szczególności w aspekcie fizycznym. 
  • Pacjenci bez wcześniej zdiagnozowanej depresji zgłaszali lepszą jakość życia psychicznego.
  • Pacjenci, którzy stracili ponad 25% masy ciała uzyskali lepsze wyniki pod kątem fizycznej jak i psychicznej jakości życia. 

Mówiąc prościej: operacja zmniejszenia żołądka poprawia jakość życia pacjentów! 

Czy operacja bariatryczna jest na NFZ i jakie warunki trzeba spełnić, żeby była refundowana przez NFZ?

Czy operacja bariatryczna jest na NFZ? Tak, operacja zmniejszania żołądka jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Na podstawie danych z 2021 roku w Polsce istnieje kilkanaście placówek w Polsce, które przeprowadzają operację bariatryczną w ramach programu pilotażowego tzw KOS-BAR [8]. Co ciekawe kryteria kwalifikacji pacjenta do leczenia chirurgicznego są nieco bardziej rygorystyczne niż wyżej wymienione. Są one następujące [8]:

  • BMI ≥ 40 kg/m2
  • BMI 35 – 40 kg/m2 – u pacjentów, u których chirurgicznie wywołana redukcja masy ciała może przynieść potencjalną poprawę w zakresie chorób wywołanych otyłością takich jak np.: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo-naczyniowego i inne.

Do 21 marca 2024 r. w programie wzięło udział 5,5 tys. pacjentów, którzy leczyli się w 19 ośrodkach [9]. Poza samą operacją bariatryczną program oferuje kompleksowe wsparcie, na które składa się przygotowanie pacjenta do zabiegu bariatrycznego, opiekę przedoperacyjną, kwalifikację pacjenta do operacji bariatrycznej, samą operację, wizytę kontrolną po zabiegu oraz indywidualny plan rehabilitacji [8]. 

Co również istotne, operacje bariatryczne są również wykonywane poza programem pilotażowym. W samym 2023 roku tego rodzaju świadczenie otrzymało 6,5 tysiąca pacjentów. Czas oczekiwania na operację zmniejszenia żołądka jest bardzo zróżnicowany. Może to być miesiąc, ale mogą to być i 3 lata – wszystko zależy od placówki [10].

Czy operacja zmniejszenia żołądka to rozwiązanie dla osób zmagających się z nadwagą?

Operacja zmniejszenia żołądka nie jest rozwiązaniem dla osób zmagających się z nadwagą. Nadwaga występuje, gdy wskaźnik BMI wynosi 25-29,9 kg/m². Przypomnijmy, że podstawowym kryterium kwalifikującym do operacji bariatrycznej jest otyłość 1,2 lub 3 stopnia, czyli BMI wynoszące odpowiednio 30-34,9 kg/m², 35-39,9 kg/m² lub też powyżej > 40 kg/m².

Jeżeli masz nadwagę i ciężko zredukować Ci masę ciała za pomocą zmian w żywieniu i aktywności fizycznej, to warto rozważyć przyjęcie leków na odchudzanie. Leki te występują pod różnymi nazwami np. Mysimba, Saxenda, Xenical. Ich wprowadzenia można rozważyć, gdy wskaźnik BMI wynosi powyżej 27 kg/m² oraz występuje jedna lub więcej choroba zaliczana do powikłań otyłości np. cukrzyca typu 2, która dotychczas była nieskutecznie leczona niefarmakologicznie.

Leki te są uznawane za skuteczne, gdyż przy ich stosowaniu można schudnąć ok. 5% masy ciała w rok w zależności od leku (od 2,6 do 8,8 kg) [11,12,13]. Ale ich przyjmowanie wiąże się z licznymi skutkami ubocznymi takimi jak:

  • nudności i wymioty
  • nerwowość
  • bóle i zawroty głowy
  • zaburzenia smaku
  • problemy żołądkowo-jelitowe
  • bezsenność

Pamiętaj również, że są one dostępne na receptę i powinny być przyjmowane pod kontrolą lekarza. 

Przeczytaj także: Tabletki na odchudzanie – czy faktycznie mogą pomóc?

Ile kosztuje operacja bariatryczna?

Ile kosztuje operacja zmniejszenia żołądka? W Polsce w prywatnych placówkach jest to koszt od ok. 8 000 zł do ok. 33 000 zł. Wszystko zależy od rodzaju operacji bariatrycznej oraz placówki, w której jest wykonana. W koszta wchodzą również takie kwestie jak prestiż placówki medycznej, doświadczenie lekarzy przeprowadzających operację, indywidualne zalecenia czy też koszty przygotowania się do operacji np. wizyty u dietetyka, psychologa, kardiologa. Chociażby w jednej z prywatnych klinik koszt rękawowej resekcji żołądka to ok. 30 000 zł [14]. 

Dlatego też myśląc o prywatnej operacji bariatrycznej, trzeba liczyć się z dużymi kosztami. Jeśli jednak finanse nie są przeszkodą i zależy Ci na zdrowiu, to nie ma co czekać. Zdrowie jest tylko jedno. 

Czy operacje zmniejszenia żołądka są bezpieczne i jakie są możliwe komplikacje?

Operacje zmniejszenia żołądka są na ogół uznawane za bezpieczne i skuteczne metody leczenia otyłości. Jednak tak jak w przypadku każdej operacji istnieje ryzyko komplikacji. Mogą się one różnić w zależności od rodzaju operacji bariatrycznej. Do takich możliwych komplikacji zmniejszania żołądka należą [17,18]:

  • niedobory żywieniowe
  • niedokrwistość
  • refluks żołądkowo-przełykowy
  • kamica nerkowa
  • oddawanie moczu 
  • kamica zółciowa

Pamiętaj jednak, że korzyści z operacji bariatrycznej zdecydowanie przewyższają potencjalne skutki uboczne takiego zabiegu. Co więcej, odpowiednie przygotowanie się do takiego zabiegu poprzez współpracę ze specjalistami oraz stosowanie się do ich zaleceń pozwoli zminimalizować ryzyko skutków ubocznych. 

Czy plastyka brzucha na NFZ jest możliwa po operacji zmniejszenia żołądka?

Czy po operacji bariatrycznej możliwa jest plastyka brzucha? NFZ przewiduje taką możliwość. Plastyka brzucha, a dokładniej abdominoplastyka, jest możliwa po operacji bariatrycznej. Polega na usunięciu nadmiaru skóry i tkanki tłuszczowej z obszaru brzucha.

Jednak żeby zostać zakwalifikowanym do plastyki brzucha na NFZ, muszą zaistnieć medyczne uzasadnienia do przeprowadzenia takiej operacji np. uszkodzenie skóry, mięśni brzucha, które to powodują problemy zdrowotne. Narodowy Fundusz Zdrowia podejmuje indywidualną decyzję o refundacji zabiegu po złożeniu wniosku oraz ocenie medycznej [15]. 

Czy warto poddać się operacji bariatrycznej?

Jeżeli zmagasz się z otyłością i metody odchudzania się za pomocą zmiany diety, wprowadzenia aktywności fizycznej czy też farmakoterapii zakończyły się niepowodzeniem, to zdecydowanie warto poddać się operacji bariatrycznej. Utrata masy ciała po takim zabiegu jest bardzo duża, co pozwala znacząco poprawić zdrowie oraz jakość życia.

Popatrz na wniosek z jednego z badań –  “U dorosłych chorych na otyłość chirurgia bariatryczna wiąże się ze znacznie niższym wskaźnikiem śmiertelności ogólnej i dłuższą oczekiwaną długością życia w porównaniu ze zwykłym leczeniem otyłości.”.

Taka operacja bariatryczna wiązała się ze zmniejszeniem współczynnika ryzyka zgonu o 49,2% oraz zwiększeniem mediany oczekiwanej długości życia o 6,1 roku w porównaniu do standardowej opieki [19]. Mówiąc prościej – długość życia po operacji bariatrycznej znacząco wzrasta!

Więcej odpowiedzi na pytania o operację bariatryczną 

Pytań o operację bariatryczną jest bardzo wiele. Postanowiliśmy omówić jak najkrócej i najprościej kilka z nich. 

Ile osób tyje po operacji bariatrycznej? Czy po resekcji żołądka można z powrotem przytyć?

Po operacji bariatrycznej do roku występuje największy spadek masy ciała i wynosi on ok. 33,9%. Po roku od operacji zmniejszania żołądka dużo osób zaczyna tyć, jednak nie są znaczące ilości powróconych kilogramów. Po 5 latach zanotować można średni spadek masy ciała o 25,7% – to wciąż bardzo dużo [20]! Dlatego też nie ma co obawiać się tycia po kilku latach od operacji bariatrycznej, tylko współpracować ze specjalistami. 

Czy operacja bariatryczna boli?

Sama operacja bariatryczna nie boli, gdyż w czasie jej przeprowadzania pacjent jest poddany narkozie. Jednak po operacji ból może być znaczący, przez co stosowane są środki przeciwbólowe. Dlatego też miej na uwadzę, że dni po operacji zmniejszania żołądka mogą wiązać się dużym bólem.   

Ile czasu goi się żołądek?

Gojenie się żołądka po operacji bariatrycznej jest długim procesem, który może zająć nawet kilka miesięcy. Na tempo gojenia się żołądka może mieć rodzaj operacji bariatrycznej i stosowanie się do zaleceń dietetycznych

Która doba po operacji jest najgorsza?

Po operacji bariatrycznej mogą wystąpić dolegliwości bólowe w okolicy brzucha. Jednak w celu zapobiegania im w szpitalu podaje się leki przeciwbólowe, zazwyczaj przez 24 – 48 godzin. Stąd też można powiedzieć, że 1 i 2 doba po operacji zmniejszania żołądka może być najgorsza. Jednak aby zminimalizować ból, podawane są leki przeciwbólowe oraz pozostaje się w szpitalu pod stałą opieką personelu medycznego. 

Czego nie wolno po operacji bariatrycznej?

Po operacji bariatrycznej trzeba stosować się zaleceń medycznych. Między innymi nie wolno spożywać pokarmów stałych, dużych objętościowo, nie wolno również spożywać alkoholu. Wszystkie zalecenia zostaną ci dokładnie wyjaśnione przez personel medyczny. 

Ile godzin trwa operacja bariatryczna?

Operacja bariatryczna może trwać od ok. 40 minut do nawet 2-3 godzin. Czas przeprowadzania zmniejszania żołądka może się różnić w zależności od rodzaju operacji czy też indywidualnych cech pacjenta. 

Jak wygląda pierwsza wizyta u bariatry?

Pierwsza wizyta u bariatry zaczyna się od wywiadu z pacjentem, omówieniem dokumentacji medycznej i chorób współistniejących, pomiarem BMI, badaniami fizycznymi, badaniami laboratoryjnymi czy też analizą już wcześniej przeprowadzonych badań. 

Podsumowanie

Operacja bariatryczna jest skutecznym narzędziem w walce z otyłością i jej powikłaniami. Coraz więcej osób korzysta z tej metody leczenia otyłości, dzięki czemu osiąga znaczną i trwałą utratę masy ciała oraz poprawę jakości życia.  Jednak jak każda operacja wymaga starannego rozważenia korzyści i ryzyk oraz skrupulatnego przestrzegania zaleceń medycznych przed jak i po operacji. 

Piśmiennictwo:

  1. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/otylosc-choroba-wagi-ciezkiej,7355.html
  2. Anita P Courcoulas, Christopher R Daigle, David E Arterburn, Long term outcomes of metabolic/bariatric surgery in adults BMJ 2023; 383 https://doi.org/10.1136/bmj-2022-071027
  3. https://asmbs.org/resources/estimate-of-bariatric-surgery-numbers/
  4. Courcoulas AP, Patti ME, Hu B, et al. Long-Term Outcomes of Medical Management vs Bariatric Surgery in Type 2 Diabetes. JAMA. 2024;331(8):654–664. doi:10.1001/jama.2024.0318
  5. https://asmbs.org/patients/bariatric-surgery-procedures/
  6. Díaz-González, B.V.; Bautista-Castaño, I.; Hernández García, E.; Cornejo Torre, J.; Hernández Hernández, J.R.; Serra-Majem, L. Bariatric Surgery: An Opportunity to Improve Quality of Life and Healthy Habits. Nutrients 2024, 16, 1466. https://doi.org/10.3390/nu16101466
  7. Fried M, Yumuk V, Oppert JM, Scopinaro N, Torres A, Weiner R, Yashkov Y, Frühbeck G; International Federation for Surgery of Obesity and Metabolic Disorders-European Chapter (IFSO-EC); European Association for the Study of Obesity (EASO); European Association for the Study of Obesity Obesity Management Task Force (EASO OMTF). Interdisciplinary European guidelines on metabolic and bariatric surgery. Obes Surg. 2014 Jan;24(1):42-55. doi: 10.1007/s11695-013-1079-8. PMID: 24081459.
  8. https://www.gov.pl/web/zdrowie/program-kompleksowej-opieki-medycznej-dla-chorych-na-otylosc-olbrzymia-leczona-chirurgicznie
  9. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/europejski-dzien-walki-z-otyloscia-nowy-raport-nfz-otylosc-i-jej-konsekwencje,8611.html
  10. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/odchudzanie/leczeniechirurgiczne/131234,placowki-zajmujace-sie-chirurgicznym-leczeniem-otylosci
  11. Whitten JS. Liraglutide (Saxenda) for Weight Loss. Am Fam Physician. 2016 Jul 15;94(2):161-6.
  12. Onakpoya IJ, Lee JJ, Mahtani KR, Aronson JK, Heneghan CJ. Naltrexone-bupropion (Mysimba) in management of obesity: A systematic review and meta-analysis of unpublished clinical study reports. Br J Clin Pharmacol. 2020 Apr;86(4):646-667.
  13. Khera R, Murad MH, Chandar AK, Dulai PS, Wang Z, Prokop LJ, Loomba R, Camilleri M, Singh S. Association of Pharmacological Treatments for Obesity With Weight Loss and Adverse Events: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA. 2016 Jun 14;315(22):2424-34
  14. https://www.kcmclinic.pl/cennik-kcm-clinic/chirurgia-otylosci/ 
  15. https://transplantacja.org.pl/abdominoplastyka-na-nfz-zadbaj-o-estetyczny-wyglad-brzucha/
  16. https://bariatria.tchp.pl/wskazania-do-chirurgicznego-leczenia-otylosci/#1
  17. Hamdan K, Somers S, Chand M. Management of late postoperative complications of bariatric surgery. Br J Surg. 2011 Oct;98(10):1345-55. doi: 10.1002/bjs.7568. PMID: 21887775.
  18. Shi HB, Dai Y, Li XF, Yang MF, Gao JL, Dong J. [Causes and Countermeasures of Complications After Bariatric Surgery]. Zhongguo Yi Xue Ke Xue Yuan Xue Bao. 2023 Oct;45(5):833-839. Chinese. doi: 10.3881/j.issn.1000-503X.15351. PMID: 37927026.
  19. Syn NL, Cummings DE, Wang LZ, Lin DJ, Zhao JJ, Loh M, Koh ZJ, Chew CA, Loo YE, Tai BC, Kim G, So JB, Kaplan LM, Dixon JB, Shabbir A. Association of metabolic-bariatric surgery with long-term survival in adults with and without diabetes: a one-stage meta-analysis of matched cohort and prospective controlled studies with 174 772 participants. Lancet. 2021 May 15;397(10287):1830-1841. doi: 10.1016/S0140-6736(21)00591-2. Epub 2021 May 6. PMID: 33965067.
  20. Aliakbarian, H., Bhutta, H.Y., Heshmati, K. et al. Pre-operative Predictors of Weight Loss and Weight Regain Following Roux-en-Y Gastric Bypass Surgery: a Prospective Human Study. OBES SURG 30, 4852–4859 (2020). https://doi.org/10.1007/s11695-020-04877-7
  21. Michał R. Janik, Benjamin Clapp, Przemysław Sroczyński, Omar Ghanem, The effect of bariatric surgery on reducing the risk of colorectal cancer: a meta-analysis of 3,233,044 patients, Surgery for Obesity and Related Diseases, Volume 19, Issue 4, 2023, Pages 328-334, ISSN 1550-7289,

Zacznij działać!

Zadbaj o sylwetkę i zdrowie!

Rozpocznij dietę

Zostań ekspertem z dietetyki!

Sprawdź kursy