Co na kaca? Skuteczne metody jak leczyć kaca
Każdy powrót po ciężkiej imprezie kończy się kolejnym dniem zmarnowanym z powodu braku siły, energii i potwornego bólu głowy? Szukasz sposobów na zwalczenie kaca? Czy da się go w ogóle uniknąć? Z tego artykułu dowiesz się, jakie są naukowo sprawdzone sposoby na walkę z kacem lub zapobieganie mu!
Spis treści
- Czym jest kac?
- Objawy kaca
- Jak długo utrzymuje się kac?
- Po jakim alkoholu jest najgorszy kac?
- Sposoby na kaca w trakcie imprezy
- Jak najlepiej wyleczyć kaca?
- Czy mieszanie alkoholu nasila kaca?
- Co zjeść na śniadanie na kaca?
- Jakie suplementy na kaca?
- Leczenie kaca kroplówką
- Podsumowanie
Czym jest kac?
Może Cię zaskoczymy, ale kac jest dość szeroko opisywany w literaturze naukowej. Może nie tak bardzo jak witamina D – ale szukając w bazach naukowych, znajdziemy ponad 1000 publikacji, omawiających tematykę kaca.
Kaca alkoholowego definiuje się jako zespół negatywnych objawów psychicznych i fizycznych, które mogą wystąpić po pojedynczym epizodzie spożycia alkoholu, począwszy od momentu, gdy stężenie alkoholu we krwi zbliża się do zera [1]. Ciekawostką jest to, że kaca alkoholowego od zatrucia alkoholem możemy rozróżnić na podstawie konkretnego okresu wystąpienia objawów – kac jest ściśle związany z wystąpieniem objawów gdy stężenie alkoholu zbliża się do zera, zatrucie nie [2].
Do potencjalnych przyczyn powstawania kaca, należeć mogą zmiany na poziomie neuroprzekaźników, czynniki prozapalne, toksyczne działanie metabolitów alkoholu czy dysfunkcje mitochondriów [3] – w praktyce oznacza to, że powstawanie kaca jest tak złożonym procesem, że ciężko będzie znaleźć jedną, idealną interwencję, żeby mu zapobiegać.
Objawy kaca
Objawy kaca zazwyczaj nie zagrażają życiu, natomiast z pewnością uprzykrzą Ci dzień i sprawią, że będzie mało efektywny. Nawet 95% osób doświadczających kaca skarży się na:
- Zmęczenie
- Senność
- Pragnienie
- Problemy z koncentracją
- Bóle głowy
Natomiast prawie 30% osób skarży się na wymioty podczas kaca alkoholowego [4] – zdecydowanie nic przyjemnego. Poza tym mogą wystąpić również inne zaburzenia żołądkowo-jelitowe jak wzdęcia, ból brzucha czy biegunki oraz spadek nastroju.
Co ciekawe, częstość występowania kaca oraz jego nasilenie zmniejszają się wraz z wiekiem, a ponadto młodzi mężczyźni (18-25 lat) częściej doświadczają kaca niż kobiety w tym samym wieku [5].
Jak długo utrzymuje się kac?
Według literatury objawy zwykle osiągają szczyt (czyli moment, w którym łeb pęka, a wymioty już widzą światło dzienne) wtedy, gdy poziom alkoholu we krwi spada do zera i mogą utrzymywać się od 8 do nawet 24 godziny później [6].
Spójrz na wykresy, jak ładnie widać moment ataku podstępnego kaca – w momencie gdy stężenie alkoholu we krwi spada do zera (12-14 godzina), to kac nie ma litości i atakuje Cię z pełnym impetem.
Po jakim alkoholu jest najgorszy kac?
Umówmy się, że niezależnie od tego, co wypijesz, jeśli wypijesz za dużo, to będziesz cierpieć. Jednak uważa się, że ciemne napoje alkoholowe, takie jak bourbon, powodują gorszego kaca niż bezbarwne alternatywy (np. wódka).
Kolory napojów alkoholowych są często związane z zawartością kongenerów – związków innych niż etanol, które powstają podczas procesu fermentacji. Wspomniany bourbon zawiera 37 razy (!) więcej kongenerów niż wódka. I chociaż to etanol jest główną przyczyną objawów kaca, to uważa się, że dodatkowa dawka kongenerów może porządnie skomplikować i pogorszyć sprawę [7].
W jednym z badań porównano wpływ picia wódki lub bourbonu aż do momentu, w którym stężenie alkoholu we krwi osiągnęło odurzający poziom, na nasilenie kaca. Osoby, które piły bourbon raportowały o znacznie cięższych objawach niż Ci, którzy pili wódkę. Powodem tego mogła być właśnie zwiększona ilość kongenerów w Bourbonie, które, chociaż nie wpływają na ryzyko samego kaca, to mogą znacznie nasilać jego objawy [8].
Zawartość kongenerów w wybranych alkoholach [9].
Sposoby na kaca w trakcie imprezy
No to teraz lecimy z konkretami, czyli kilka porad, które stosując w trakcie imprezy, pozwolą Ci nie stracić całego kolejnego dnia, dowiesz się co pić na kaca, co jeść na kacu, co na ból głowy na kacu – ogólnie co jest dobre na kaca.
Pij umiarkowane ilości alkoholu
Najchętniej powiedziałby „chcesz uniknąć kaca – nie pij”, ale umówmy się, że przeważnie do towarzystwa wpadnie piwko czy drink. Z tym że 2-3 piwka czy 2-3 drinki raczej nie spowodują kaca-mordercy, za to 10 piwek/drinków już zdecydowanie tak. Zmierzam do tego, że etanol, kongenery – to wszystko ma znaczenie, ale ostatecznie największe ryzyko kaca i jego nasilenia powoduje ilość wypitego alkoholu. Nie przeginaj, jeżeli już natrafiła się okazja, to podejdź do tego zdroworozsądkowo i nie rzucaj się na alkohol, postaw na umiar – 2-3 piwka/drinki brzmią sensownie.
Zwróć uwagę na zawartość kongenerów w alkoholu
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, choć same w sobie kongenery nie zwiększają ryzyka kaca, to jak już go doświadczysz, to uderzy w Ciebie z podwójną siłą. Jeżeli postawisz na umiarkowane spożycie alkoholu, nie musisz zwracać uwagi na zawartość kongenerów, natomiast jak lecisz na całość to postaw na napoje alkoholowe o mniejszej zawartości kongenerów.
Pij dużo wody podczas spożywania alkoholu
Alkohol ma działanie moczopędne, czyli sprawia, że podczas picia go będziesz oddawać częściej mocz, co zwiększa ryzyko odwodnienia [10].
Chociaż odwodnienie nie jest główną przyczyną kaca, to może nasilać objawy takie jak suchość w ustach, zmęczenie, ból głowy czy pragnienie, więc zdecydowanie warto o to zadbać. Przyjmij taką zasadę, że pomiędzy każdym drinkiem/piwem wypij szklankę wody i przynajmniej jedną, dużą szklankę wody przed snem.
Zadbaj o sen
Spożywanie alkoholu negatywnie wpływa na sen, co wiąże się z większym nasileniem kaca następnego dnia i pogorszonymi zdolnościami poznawczymi [11]. Wyspanie się po spożyciu dużej ilości alkoholu może znacznie poprawić regenerację Twojego organizmu i zmniejszyć ryzyko i nasilenie kaca, daj sobie dużo czasu na sen po nocy świętowania. Jeżeli nie możesz się wyspać po imprezie, bo przykładowo musisz wstać rano do pracy, upijanie się do przysłowiowego „zgona” nie będzie dobrym pomysłem.
Zwróć uwagę również na sen przed imprezą. Jeżeli w dzień imprezy już jesteś niewyspany i zmęczony, to alkohol Cię szybko poskłada, a kac będzie nieunikniony. W takim przypadku również upijanie się nie będzie dobrym pomysłem.
Pamiętaj o regularnym spożywaniu posiłków
Spożywanie alkoholu zakłóca uwalnianie glukozy do krwi z wątroby, co w konsekwencji może prowadzić do obniżenia poziomu cukru we krwi, czyli hipoglikemii [12]. Chociaż hipoglikemia nie jest główną przyczyną kaca, może zwiększać nasilenie objawów, takich jak osłabienie czy ból głowy.
W trakcie spożywania alkoholu zadbaj o regularne spożywanie posiłków i koniecznie pamiętaj o pożywnym śniadaniu dzień po lub kolacji zaraz przed położeniem się spać.
Przeczytaj także: Co jeść na śniadanie? Dietetyczne pomysły na śniadania
Leczenie kaca klinem – nie rób tego
Klasyka – czym się strułeś/łaś, tym się lecz. I mimo że nie zaskoczę Cię tym, że badania naukowe nie analizowały wpływu klina na nasilenie kaca, to może zaskoczę tym, że kryją się za tym pewne niewiadome, ale interesujące aspekty, które mogą przemawiać za taką praktyką.
Uważa się, że picie alkoholu w większej ilości wpływa na metabolizm metanolu, który jest kongenerem. Po wypiciu alkoholu Twój organizm przekształca metanol w formaldehyd, który jest wysoce toksyczną substancją, jednocześnie współodpowiedzialną za niektóre objawy kaca [13].
No i tak zwany klin, po intensywnym piciu dzień wcześniej miałby zahamować przemianę metanolu do formaldehydu, przez co potencjalnie ryzyko nasilenia objawów kaca miałoby się zmniejszyć – metanol miałby się pożegnać z Twoim organizmem przez układ oddechowy i moczowy [14].
Jednak są to tylko mechanizmy, a patrząc realnie – wypicie kolejnego drinka z rana może jedynie opóźnić to, co i tak jest nieuniknione, a nawet to jeszcze bardziej nasilić – w końcu wypijesz więcej alkoholu, to w każdym przypadku jest złe. Nie lecz kaca klinem, może to przynieść więcej szkody niż pożytku!
Jak najlepiej wyleczyć kaca?
Wiesz już, co możesz zrobić w trakcie imprezy zaraz przed i po niej. Zastanówmy się teraz, co można zrobić przez cały kolejny dzień w trakcie trwania kaca, żeby w miarę możliwości sobie ulżyć. Oto kilka porad:
Spożywaj regularnie posiłki – Twój metabolizm po ciężkiej imprezie, może być rozregulowany, co bezpośrednio wpłynie na energię i samopoczucie.
Miej przy sobie butelkę wody przez cały dzień – Mimo tego, że przecież płynów wpadło sporo, to w rzeczywistości mogło dojść do odwodnienia organizmu, dbaj cały dzień o nawodnienie i wypij nawet więcej niż zwykle. Do standardowego spożycia wody dorzuć dodatkowe 500 ml.
W szafeczce na leki trzymaj elektrolity – Nie zawsze będą Ci potrzebne, ale w sytuacji nasilonej biegunki lub wymiotów mogą już się przydać.
Nie zadręczaj się i nie denerwuj nadmiernie zaistniałą sytuacją – Stało się, trudno, nerwy i zadręczanie nie pomogą, a jedynie mogą nasilić objawy kaca.
Słuchaj swojego organizmu – Jeżeli wstając do toalety, musisz się trzymać ściany, bo ledwo idziesz, to znak, że zaraz po skorzystaniu trzeba wracać do łóżka i odpoczywać, Twój organizm to mądra i cwana bestia, wie co robi, więc współpracuj z nim, a kac minie szybciej.
Czy mieszanie alkoholu nasila kaca?
Na pewno nie raz ekspert do spraw. alkoholu i innych różności powiedział Ci, że jak do butelki wina, która leży już pusta, dorzucisz jedno piwo – to jutro kac murowany. W praktyce wygląda to tak, że mówiąc mieszanie alkoholu, mamy na myśli prawie zawsze wypicie dużych jego ilości, a nie małe piwko + lampkę wina – więc tu znowu kwestia ilości spożytego alkoholu robi największą robotę, nie samo mieszanie trunków.
Inną sprawą, choć ciężką do oceny jest zawartość kongenerów – pijąc różne alkohole na jednej imprezie, jest większa szansa, że spożyjesz również te alkohole, które zawierają ich dużo, co jak już wiemy, nasili objawy związane z kacem.
Na koniec ciekawostka, mamy badanie naukowe, które potwierdza powyższą teorię o mieszaniu alkoholu. Naukowcy podzielili osoby na grupy. Jedna piła piwo aż do uzyskania konkretnego stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, a następnie wino. Osoby z drugiej grupy piły tylko piwo lub wino. Kolejnego dnia badani zamienili się grupami – i Ci, którzy pili 2 trunki, dostali piwo lub wino i na odwrót. Badanie wykazało, że mieszanie alkoholu nie wpływa na intensywność objawów związanych z kacem [15].
Co zjeść na śniadanie na kaca?
Wspomniałem o ryzyku hipoglikemii, więc od razu kojarzą się węglowodany, które pozwolą uzupełnić cukier i dać energię. Generalnie, ma to sens i węglowodany powinny znaleźć się w takim posiłku, ale przy naprawdę ciężkim kacu, skup się głównie na tym, żeby posiłek był lekkostrawny. Pamiętaj, że duże ilości alkoholu mogą bardzo mocno podrażnić błonę śluzową przewodu pokarmowego, więc nie dobijaj go dodatkowo. W dniu, w którym dopada Cię kac, staraj się jeść jak najbardziej lekkostrawnie.
Grupa produktów | Produkty zalecane | Produkty zalecane w ograniczonych ilościach | Produkty przeciwwskazane |
Źródła tłuszczu | Olej rzepakowy, Iniany, z awokado sojowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek, masło, margaryny miękkie | Orzechy/ pestki / nasiona, masło orzechowe. | Olej kokosowy, utwardzony olej palmowy, słonina , smalec, twarde margaryny. |
Nabiał, jaja | Jogurt naturalny, skyr, kefir, zsiadłe mleko, maślanka, twaróg chudy i póltlusty, mleko do 2 % tłuszczu, ser mozzarella, ser piórko. Jaja na miękko, na twardo, jajecznica, omlet. | brak | Tłuste mleko i jogurty, śmietana, sery topione i pleśniowe, ser feta, sery z wysoką zawartością tłuszczu. |
Mięso, ryby owoce morza | Mięso: z kurczaka, indyka bez skóry, cielęcina, chuda wolowina i wieprzowina, chude wędliny, chude szynki. Ryby: dorsz, mintaj, panga, pstrąg tęczowy, sola, krewetki. | Ryby tłuste : łosoś i makrela. | Mięso: tłusta wołowina, tłusta wieprzowina, boczek, karkówka, gęś, baranina, kiełbasy, salami, pasztety, kaszanki, surowe mięso. Ryby: konserwowe, wędzone, sushi, paluszki rybne, panierowane ryby i owoce morza. |
Nasiona roślin strączkowych | brak | Młoda fasolka, groszek. | Fasola, bób, ciecierzyca, soczewica, groch. |
Produkty zbożowe | Jasne pieczywo pszenne, mąka pszenna z wysokiego przemiału, sucharki, kasza manna, kasza jęczmienna, kasza jaglana, makaron pszenny, jajeczny, ryżowy, kukurydziany, ryż biały, płatki jaglane, ryżowe. | Pieczywo graham, orkiszowe, pszenno – żytnie, płatki owsiane | Pieczywo pełnoziarniste, mąka pełnoziarnista, płatki zbożowe pełnoziarniste, ryż brązowy, kasza gryczana, pęczak, makaron pełnoziarnisty. |
Przeczytaj także: Dieta lekkostrawna – zasady, produkty zalecane, jadłospis
Jakie suplementy na kaca?
Dysponujemy kilkunastoma pracami naukowymi, które analizowały wpływ na nasilenie kaca takich suplementów jak [16]:
- Koreański sok gruszkowy
- Czerwony żeń-szeń
- L-cysteina
- Ekstrakt z Hovenia dulcis (japońskie drzewo rodzynkowe)
- Ekstrakt z goździków
Wiesz już, że do powstawania kaca mogą przyczyniać się czynniki prozapalne, a te substancje miałyby działać głównie w mechanizmie działania przeciwutleniającego/przeciwzapalnego, choć nie jest to jednoznaczne i do końca wyjaśnione. Niestety, jakość i liczba badań dla wymienionych związków jest na tyle niewielka, że o żadnym z nich nie można powiedzieć, jako o udowodnionym, korzystnym środku na kaca – krótko mówiąc, nie ma efektywnego suplementu na kaca.
PS. Wieloskładnikowe suplementy, reklamowane jako pomocne, a wręcz ZWALCZAJĄCE kaca to szemrane produkty, które nie zmniejszą Twoich objawów. Jedyne składniki suplementu „na kaca”, które realnie mogą Ci pomóc to elektrolity i glukoza.
Leczenie kaca kroplówką
W internecie można znaleźć informacje o magicznych kroplówkach na kaca, które zregenerują Twój organizm w mgnieniu oka. Oczywiście nie ma to nic wspólnego z prawdą i zdecydowanie nie polecamy takich interwencji. Zamiast tego w przypadku biegunki czy wymiotów skorzystaj z doustnych elektrolitów i nawadniaj się wodą.
Podsumowanie
Może nie usatysfakcjonuje Cię tą informacją, ale najlepszym sposobem na kaca jest zachowanie umiaru w spożywaniu alkoholu. Żadna z możliwych do zastosowania interwencji nie uchroni Cię przed kacem i jego skutkami. Choć jeżeli już dojdzie do sytuacji, w której nie ma wątpliwości, że alkohol będzie wlewany do żołądka litrami, zastosuj wyżej wymienione zasady, a zmniejszysz nasilenie objawów dzień później.
Oczywiście nie zachęcamy w ogóle do picia alkoholu, jeszcze lepszym sposobem do zapobiegania kaca, jest świetna zabawa przy piwie czy prosecco bezalkoholowym, ale zdajemy sobie sprawę, że raz na czas zdarzy się napić alkoholu, raz na czas również zaatakuje kac – wtedy zasięgnij porad z tego artykułu i pomóż sobie i swojemu organizmowi.
Piśmiennictwo
- J. C. Verster, L. Arnoldy, S. Benson, A. Scholey, and A. K. Stock, “The Alcohol Hangover Research Group: Ten Years of Progress in Research on the Causes, Consequences, and Treatment of the Alcohol Hangover,” J Clin Med, vol. 9, no. 11, pp. 1–7, Nov. 2020, doi: 10.3390/JCM9113670.
- J. C. Verster, A. Scholey, A. J. A. E. van de Loo, S. Benson, and A. K. Stock, “Updating the Definition of the Alcohol Hangover,” J Clin Med, vol. 9, no. 3, Mar. 2020, doi: 10.3390/JCM9030823.
- E. Palmer, R. Tyacke, M. Sastre, A. Lingford-Hughes, D. Nutt, and R. J. Ward, “Alcohol Hangover: Underlying Biochemical, Inflammatory and Neurochemical Mechanisms,” Alcohol Alcohol, vol. 54, no. 3, pp. 196–203, May 2019, doi: 10.1093/ALCALC/AGZ016.
- M. van Schrojenstein Lantman, M. Mackus, A. J. A. E. van de Loo, and J. C. Verster, “The impact of alcohol hangover symptoms on cognitive and physical functioning, and mood,” Hum Psychopharmacol, vol. 32, no. 5, p. 2623, Sep. 2017, doi: 10.1002/HUP.2623.
- J. C. Verster et al., “Alcohol Hangover Across the Lifespan: Impact Of Sex and Age,” Alcohol Alcohol, vol. 56, no. 5, p. 589, Sep. 2021, doi: 10.1093/ALCALC/AGAB027.
- R. Swift and D. Davidson, “Alcohol Hangover: Mechanisms and Mediators,” Alcohol Health Res World, vol. 22, no. 1, p. 54, 1998, Accessed: Apr. 27, 2023. [Online]. Available: /pmc/articles/PMC6761819/
- A. Mitchinson, “Uncongenial congeners,” Nature 2009 462:7276, vol. 462, no. 7276, pp. 992–992, Dec. 2009, doi: 10.1038/462992a.
- D. J. Rohsenow et al., “Intoxication with bourbon versus vodka: effects on hangover, sleep, and next-day neurocognitive performance in young adults,” Alcohol Clin Exp Res, vol. 34, no. 3, pp. 509–518, Mar. 2010, doi: 10.1111/J.1530-0277.2009.01116.X.
- “What are congeners?” dr Mike Rucker. https://michaelrucker.com/functional-supplements/congeners/ (accessed Apr. 27, 2023).
- R. M. Hobson and R. J. Maughan, “Hydration Status and the Diuretic Action of a Small Dose of Alcohol,” Alcohol and Alcoholism, vol. 45, no. 4, pp. 366–373, Jul. 2010, doi: 10.1093/ALCALC/AGQ029.
- E. Ayre et al., “The Relationship between Alcohol Hangover Severity, Sleep and Cognitive Performance a Naturalistic Study,” J Clin Med, vol. 10, no. 23, Dec. 2021, doi: 10.3390/JCM10235691.
- I. C. Schrieks, A. L. J. Heil, H. F. J. Hendriks, K. J. Mukamal, and J. W. J. Beulens, “The effect of alcohol consumption on insulin sensitivity and glycemic status: a systematic review and meta-analysis of intervention studies,” Diabetes Care, vol. 38, no. 4, pp. 723–732, Apr. 2015, doi: 10.2337/DC14-1556.
- E. Palmer, R. Tyacke, M. Sastre, A. Lingford-Hughes, D. Nutt, and R. J. Ward, “Alcohol Hangover: Underlying Biochemical, Inflammatory and Neurochemical Mechanisms,” Alcohol and Alcoholism, vol. 54, no. 3, pp. 196–203, May 2019, doi: 10.1093/ALCALC/AGZ016.
- M. Pohanka, “Antidotes Against Methanol Poisoning: A Review,” Mini Rev Med Chem, vol. 19, no. 14, pp. 1126–1133, Mar. 2019, doi: 10.2174/1389557519666190312150407.
- J. Köchling, B. Geis, S. Wirth, and K. O. Hensel, “Grape or grain but never the twain? A randomized controlled multiarm matched-triplet crossover trial of beer and wine,” Am J Clin Nutr, vol. 109, no. 2, pp. 345–352, Feb. 2019, doi: 10.1093/AJCN/NQY309.
- E. Roberts, R. Smith, M. Hotopf, and C. Drummond, “The efficacy and tolerability of pharmacologically active interventions for alcohol-induced hangover symptomatology: a systematic review of the evidence from randomised placebo-controlled trials,” Addiction, vol. 117, no. 8, pp. 2157–2167, Aug. 2022, doi: 10.1111/ADD.15786.