Mięso z probówki (in vitro) – co to jest i jak wpływa na zdrowie?

W 2020 roku Singapur zezwolił na wprowadzenie na rynek mięsa z probówki. Takie mięso in vitro może być zdrowsze, nie obciąża środowiska i nie powoduje cierpienia zwierząt. Ile to będzie kosztować i co najważniejsze – jak smakuje?

Spis treści

• Historia mięsa z probówki
• Jak produkuje się mięso z probówki
• Po co światu mięso in vitro?
• Wpływ mięsa z probówki na zdrowie
• Mięso z probówki a zmiany klimatu
• Wpływ mięsa z probówki na cierpienie zwierząt
• Ile będzie kosztować mięso z probówki?
• Czy ludzie będą jeść mięso z probówki?
• Czy mięso z probówki będzie smaczne?
• Podsumowanie

Historia mięsa z probówki

Mięso z probówki nie jest tak nowym pomysłem jak może Ci się wydawać. Już w 1931 Winston Churchill napisał „Uciekniemy przed absurdem hodowania kurczaka, by zjeść pierś lub skrzydło, uprawiając tę części mięsa na odpowiednim podłożu” [1]. Wygląda na to, że skurczybyk miał dużo racji.

Od początku XX wieku poczyniono w tym kierunku sporo badań. Całą historię możesz przeczytać na angielskiej Wikipedii [2]. Przełomu w temacie mięsa in vitro dokonał dr Mark Post, kiedy 5 sierpnia 2013 zaserwował światu pierwsze, wspólne jedzenie burgerka. Jego koszt wynosił, bagatela, 250 00-325 000 eurasów. Jak to się mówi – tanie mięso psy jedzą XD. Jednak już 7 lat później…

Z początkiem grudnia 2020, Singapurska Agencja Żywności, po 2 latach pozwoliła na sprzedaż nuggetsów in vitro start-upowi Eat Just. Cena? 50 dolców za porcję.

No ale dobra, pora na mięso (hehe).

Jak produkuje się mięso z probówki

Na samym początku chciałem dokładnie opisać produkcję mięsa in vitro. Stwierdziłem jednak, że dla wspólnego dobra przedstawię to w bardzo uproszczonej i obrazkowej formie. Na początek, żeby było jasne – mięso wyprodukowane in vitro jest identyczne do mięsa, które jesz po uboju kurczaka czy świni. To dokładnie te same włókna mięśniowe. Powstają one w następujący sposób:

1. Na początku naukowiec bierze igłę i wbija się w mięsień zwierzęcia pobierając odrobinę tkanki mięśniowej. Nie martw się, żadne zwierzę przy tym mocno nie cierpi – ten proces nazywa się biopsją i jest wykonywany nawet u ludzi. W próbce znajdują się komórki macierzyste. Komórki macierzyste są wybitne – to właśnie one, poprzez namnażanie, mogą regenerować mięsień, kiedy ten ulegnie uszkodzeniu. I właśnie dzięki tej funkcji możemy rozmawiać o mięsie in vitro.
2. W drugim kroku, komórki macierzyste umieszcza się w pożywce naśladującej organizm zwierzęcia. Pożywka ta zawiera czynniki wzrostu i substancje odżywcze. Pamiętasz już, że komórki macierzyste mogą się namnażać. A my w pożywce zrobiliśmy im do tego kozackie warunki, więc mnożą się i mnożą… aż? Aż stwierdzimy, że wystarczy i pora przejść do kolejnego kroku.
3. A kolejny krok to różnicowanie (czyli zamiana) komórek macierzystych w komórki mięśniowe. Wystarczy do tego usunąć z pożywki czynniki wzrostu. Po przekształceniu komórek macierzystych w komórki mięśniowej, te naturalni łączą się, tworząc miotuby. I tak krok po kroku zbliżamy się do wyhodowania mięsa.
4. Miotuby (rurki, z których za chwile stworzy się tkanka mięśniowa) umieszcza się w tzw. rusztowaniu, czyli środowisku pomagającym uformować kształt włókien mięśniowych. Rodzajów rusztowań jest sporo. Być może słyszałeś o mięsie wyhodowanym w liściu szpinaku przez polskich naukowców – w ich przypadku rusztowaniem był celulozowy szkielet z liścia szpinaku.
5. A potem wystarczy trochę poczekać i cieszyć się Big Maciem in vitro. Cytując Mosa Meat, czyli firmę Marka Posta, z jednej próbki pobranej od krowy można wytworzyć nawet 80 000 porcji mięcha [3]. Komórki macierzyste są niemożliwe 🙂

Rysunek 1. Proces powstawania mięsa in vitro na podstawie [4]

Na koniec podkreślę jeszcze raz, że takie mięso nie jest „sztucznym” tworem, a włóknami identycznymi do tych jakie znajdziemy w piersi z kurczaka, antrykocie i innych cudach.

Potrzebujesz konsultacji z dietetykiem? Przestań się dręczyć i oddaj się w ręce specjalisty. Pomogliśmy ponad 20 000 osób osiągnąć cel, a nasza opinia w Google to 5/5 na podstawie ponad 390 opinii. Szybkie, smaczne i indywidualne diety online to nasza specjalność.

Zamawiam dietę online

Po co światu mięso in vitro?

Jeżeli popatrzymy na suche fakty, to mięso z probówki wydaje się być genialną alternatywą dla tradycyjnych stripsów i steków. I choć na temat każdej z poniższych zalet można naskrobać epopeję, pozwolę sobie ten temat spłycić do konkretów.

Wpływ mięsa z probówki na zdrowie

Dziś ciężko powiedzieć czy burger in vitro będzie zdrowszy od konwencjonalnego. Czerwone mięso, zwłaszcza przetworzone (np. kiełbasa), przez różne mechanizmy może wpływać negatywnie na nasze zdrowie (nasycone kwasy tłuszczowe, nadmiar żelaza hemowego, związki powstające w przetworzonym mięsie).

Jak mówią eksperci, skład kwasów tłuszczowych w mięsie in vitro łatwo modyfikować. Możemy więc wyrzucić niechciane kwasy nasycone i zastąpić je nienasyconymi [5]. Podobnie będzie można obniżyć zawartość żelaza hemowego, którego nadmiar w diecie sprzyja chorobom cywilizacyjnym.

Na tej samej podstawie można sądzić, że mięso in vitro będzie miało korzystniejszy lub taki sam wpływ na zdrowie jak mięso normalne.

Trzeba też pamiętać, że zdrowie to nie tylko insulinooporność i zawał.

Przeczytaj także: Dieta roślinna – 10 faktów, dla których warto ją stosować (lub nie)

Mięso in vitro prawdopodobnie zredukuje liczbę zakażeń bakteriami jak E.coli, Salmonella czy Campylobacter, które odpowiadają, za miliony epizodów choroby każdego roku. Według danych, 22% tych chorób wynika ze spożycia konwencjonalnego mięsa. Niektórzy eksperci zwracają też uwagę, że mniejsza hodowla i spożycie konwencjonalnego mięsa to mniejsza szansa na kolejne pandemie [9].

Ostatnim, nie mniej ważnym problemem jest oporność na antybiotyki, szeroko stosowane w hodowli zwierząt. Oporność na antybiotyki rośnie na całym świecie, co przekłada się na coraz trudniejsze leczenie wielu chorób. Dotyczy to chociażby zapalenia płuc, gruźlicy czy rzeżączki. Zwalczanie oporności na antybiotyki jest priorytetem Światowej Organizacji Zdrowia [10]. Mięso in vitro zmniejszy ilość używanych antybiotyków.

Z perspektywy zdrowia publicznego – na 99% – warto wybierać mięso in vitro.

Mięso z probówki a zmiany klimatu

Twoja dieta ma bardzo dużo wpływ na globalne ocieplenie, a szerzej – zmiany klimatu. Jeżeli na tym blogu jesteś pierwszy raz, to zerknij do zakładki #dbamoklimat. W 2050 roku będziemy musieli wyżywić ~10 mld ludzi. Aby się z tym uporać, produkcja żywności musi wzrosnąć o 70% [5]. Aktualnie, produkcja mięsa odpowiada za 18% wszystkich emisji gazów cieplarnianych, produkcja żywności odbywa się na około 30% obszaru wolnego od lodu i pustyni i pochłania 70% zużycia świeżej wody [6].

Przeczytaj także: Wybrał soję zamiast mięsa, żeby ratować planetę. Dieta a globalne ocieplenie.

W skrócie – nie możemy jeść tak jak teraz, jeżeli w 2050, 2070 czy 2100 roku chcemy żyć na planecie, którą pamiętamy z dzieciństwa.

W 2011 roku obliczono, że mięso in vitro w porównaniu z mięsem hodowanym w Europie będzie odpowiadało za 78-96% niższą emisję gazów cieplarnianych, 99% mniejsze użytkowanie gruntów, 82-96% niższym zużyciem wody i 7-45% niższym zużyciem energii (wyłącznie hodowla drobiu zużywa mniej energii) [7]. W przypadku emisji gazów cieplarnianych sprawa jednak nie jest jednoznaczna – niektórzy eksperci zwracają uwagę, że jest tu wiele zmiennych, które należy wziąć pod uwagę jak chociażby skąd w danym systemie produkcji będzie czerpana energia [8].

Wykres 1. Porównanie różnych rodzajów mięs i ich wpływu na aspekty środowiskowe, na podstawie [7]

Wpływ mięsa z probówki na cierpienie zwierząt

Co tu dużo mówić. Mięso z probówki sprowadza się do zrobienia biopsji zwierzęciu, a z jednej próbki można wyprodukować olbrzymie ilości mięsa. Na początku sporą kontrowersją było stosowanie surowicy bydlęcej do produkcji, ale startupy już sobie z tym poradziły i aktualnie stosują pożywki bez surowicy bydlęcej. Hodowane komórki nie mają układu nerwowego, więc nie czują bólu.

W przypadku hodowli konwencjonalnej, wiele osób, zwłaszcza z krajów rozwiniętych jest zaniepokojonych traktowaniem zwierząt [8]. Mięso z probówki zmniejszy cierpienia zwierząt, dlatego osoby lubiące smak mięsa, ale nie godzące się na złe traktowanie kurczaków, krów czy świń mogą rozpatrzyć wprowadzenie go do diety.

Jako ciekawostkę dodam, że władze Judaizmu i Islamu nadal dyskutują czy mięso in vitro jest koszerne czy halal [5].

Ile będzie kosztować mięso z probówki?

Na początku, do produkcji mięsa z próbówki używano hormonów i składników odżywczych stosowanych tradycyjnie w medycynie, dlatego koszt produkcji oscylował ~300 tysięcy dolców. Szacunki mówią o tym, że w 2021 ten sam hamburger będzie kosztował już „tylko” 9 dolarów, co nadal jest ceną zaporową w porównaniu z wołowiną tradycyjną [11].

Prognozy są jednak optymistyczne, potencjalnie łatwa i tania produkcja mięsa in vitro ma sprawić, że będzie ono tańsze niż zwykłe mięso.

Czy ludzie będą jeść mięso z probówki?

To zależy… głównie od nazwy, smakowitości i ceny. Każdy z nas ma inną hierarchię wartości. Proponuje się różne nazwy: mięso in vitro, czyste mięso (ang. clean meat), mięso hodowlane (ang. cultured meat) mięso wyhodowane w laboratorium (ang. lab-grown meat), mięso syntetyczne (ang. synthetic meat) [12]. Mięso in vitro najczęściej jest odrzucane przez konsumentów. Wybacz też, że użyłem go w tytule – jakoś musiałem przykuć Twoją uwagę [13].

Przed producentami stoi duże wyzwanie w nomenklaturze, jednak jest o co walczyć – niektóre badania pokazują, że nawet 2/3 z nas chciałoby spróbować mięsa z probówki [14].

Pięknie podsumowuje to badanie przeprowadzone w Belgii, Portugalii i Wielkiej Brytanii. Naukowcy zauważyli, że „początkowe reakcje konsumentów podczas poznawania mięsa hodowlanego były podparte uczuciami wstrętu i nienaturalnością. Po przemyśleniu, konsumenci zauważyli kilka osobistych i globalnych, społecznych korzyści. Uczucie ryzyka było w dużej mierze podparte względami nienaturalności i niepewności, a zatem wywoływało pewien rodzaj lęku przed nieznanym.”

Czy mięso z probówki będzie smaczne?

Na smak mięsa wpływa zawartość tłuszczów śródmięśniowych, tkanki łącznej czy nawet tkanki nerwowej. Aktualne mięso z probówki nie jest tak smaczne jak stek z antrykotu, ale naukowcy robią wszystko, aby ten smak imitować. Ty, ja i oni doskonale zdajemy sobie sprawę, że jak mięso in vitro będzie smakowało jak karton, to nikt tego nie będzie jadł.

No i musimy czekać. Osobiście obstawiam, że to kwestia kilku lat i jeszcze przed 2030 spróbuję kozackiego burgera z probówki.

Podsumowanie

Mięso z probówki może być dobrą alternatywą dla mięsa konwencjonalnego. Może być zdrowsze, mniej obciążać środowisko, powodować mniejsze cierpienie zwierząt i minimalizować ryzyko kolejnych pandemii. Wyzwaniami, które stawia się przed producentami jest przede wszystkim smak, cena, nomenklatura i edukacja społeczeństwa, które preferuje „naturalną” żywność.

Piśmiennictwo