Dieta w dnie moczanowej

Spis treści

• Objawy dny moczanowej
• Przyczyny dny moczanowej
• Dna moczanowa – badania i leczenie
• Dieta w dnie moczanowej
• Zalecane i niezalecane produkty
• Przykładowy jadłospis w dnie moczanowej
• Dzień 1
• Dzień 2
• Dzień 3
• Podsumowanie

Objawy dny moczanowej

Dna moczanowa jest bolesnym zapaleniem stawów spowodowanym zbyt wysokim stężeniem kwasu moczowego we krwi [1]. Diagnozuje się ją u 1- 4% populacji i pojawia się 2-6 razy częściej u mężczyzn [2]. Objawy dny występują nieregularnie, są bardzo uciążliwe i bolesne. Osoby chore doświadczają puchnięcia stawów przez gromadzenie się kryształów kwasu moczowego i ataki mogą pojawiać się głównie w nocy lub nad ranem. Obrzęki są wrażliwe na dotyk, a ciężar i objawy zmaksymalizowane są dopiero po 6-12 godzinach. Najczęściej początkowe ataki dotykają jednego stawu i jest to podstawa dużego palca, natomiast zapalenie może objąć stawy śródstopia, kostki, kolana, łokcia czy nadgarstka. Między poszczególnymi atakami dny moczanowej mogą minąć tygodnie lub miesiące i nie jest możliwe jednoznaczne ustalenie czasu wystąpienia objawów [3].

Przyczyny dny moczanowej

Przyczyną występowania dny moczanowej jest wcześniej wspomniane wysokie stężenie kwasu moczowego. Kwas ten jest produktem ubocznym przemiany puryn i w organizmie nerki są odpowiedzialne za wydalanie pewnej ilości kwasu moczowego. Jeśli ten proces jest zaburzony i następuje jego kumulacja może dojść do rozwinięcia dny moczanowej [3]. Ważne są czynniki ryzyka, które mogą zwiększać częstotliwość występowania choroby. Możemy wymienić te niemodyfikowalne jak: wiek, rasa czy płeć oraz te modyfikowalne, czyli dieta i styl życia. Dna moczanowa występuje 4-krotnie częściej u mężczyzn poniżej 65 roku życia niż u kobiet, w których ryzyko rozwinięcia choroby wzrasta z wiekiem [4]. Dodatkowo czynnikami wpływającymi na wzrost występowania dny jest stosowanie leków moczopędnych, wyrównujących nadciśnienie tętnicze oraz zawierających kwas acetylosalicylowy (popularna aspiryna) [5]. 

Pojawia się także zależność między poziomem kwasu moczowego a otyłością. Wskaźnik BMI >30 jest związany z dwukrotnie wyższą częstotliwością występowania choroby i w takim samym stopniu dotyczy to mężczyzn, jak i kobiet. Zmniejszenie stężenia kwasu poprzez wprowadzenie odpowiedniej diety, deficytu kalorycznego oraz aktywności fizycznej jest najkorzystniejszą metodą na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia ataków dny [6].

Zajmijmy się jednak czynnikami, na które mamy realny wpływ, czyli dieta i styl życia. Tutaj najważniejszymi aspektami wpływającymi na wysokie stężenie kwasu moczowego jest wysokie spożycie produktów bogatych w puryny, występowanie otyłości oraz spożycie alkoholu.

Dna moczanowa - badania i leczenie

Diagnozę występowania dny moczanowej stawia oczywiście tylko i wyłącznie lekarz na podstawie wywiadu, objawów oraz wyników badań. Specjalista sprawdza poziom kwasu moczowego we krwi, utratę kwasu z moczem, a także zleca badanie płynu stawowego, który pozwala na ocenę występowania kryształów moczanu sodowego [3]. 

Samo leczenie ma dwa cele: zminimalizowanie bólu występującego podczas ataku dny moczanowej oraz zapobieganie ich występowaniu i zmniejszenie stanu zapalnego. I w tym wypadku stosowane są leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i kolchicyna, która niestety wywołuje skutki uboczne w postaci nudności, biegunek i wymiotów [3]. Leki nie są stosowane przewlekle, a tylko w zależności od nasilenia objawów.

Jednak najważniejszym aspektem wpływających na częstotliwość ataków jest dopasowana dieta oraz zmiana stylu życia w celu obniżenia stężenia kwasu moczowego. 

Dieta w dnie moczanowej

Najważniejszym elementem diety w dnie moczanowej jest maksymalne ograniczenie produktów bogatych w puryny, które wpływają na zwiększenie poziomu kwasu moczowego. Głównie musimy zwrócić uwagę na żywność pochodzenia zwierzęcego, jak: mięso, ryby i owoce morza. Badania wskazują, że wysoki udział mięsa w diecie jest związany z wyższym ryzykiem wystąpienia dny, natomiast nie widać takiej zależności podczas spożycia produktów roślinnych z wyższą zawartością puryn [7]. Najwięcej puryn zawierają podroby, wędliny, tuńczyk, makrela, sardynki, drożdże piwne [8]. Roślinne produkty białkowe jak soja i inne nasiona roślin strączkowych nie zwiększają poziomu kwasu [9], dlatego z powodzeniem mogą stanowić główne źródło białka w jadłospisie. Co wpływa na zminimalizowanie ryzyka choroby? Udział produktów bogatych w witaminę C np. papryka, natka pietruszki, kiwi, truskawki, niskotłuszczowy nabiał czy tłuszcze roślinne [2]. 

Co ciekawe w badaniu porównującym stężenie kwasu moczowego najwyższy jego poziom miały osoby na diecie wegańskiej [10]. Może być to spowodowane brakiem produktów mlecznych w diecie, a tym samym niższym spożyciem wapnia. W celu utrzymania stężenia kwasu na niskim poziomie najlepiej wypada dieta wegetariańska oraz pescowegetariańska, czyli zawierająca ryby. 

Kolejną ważną kwestią jest spożycie alkoholu, który hamuje wydalanie kwasu moczowego [11] i największy związek występuje między spożyciem piwa oraz mocnego alkoholu a rozwojem choroby [12].

Najlepszym wyborem przy dnie moczanowej będzie konsultacja z wykwalifikowanym dietetykiem klinicznym po studiach. Prawidłowo dobrana dieta pozwoli szybko zmniejszyć nasilenie objawów. Pomogliśmy już wielu pacjentom z dną moczanową. Ty możesz dołączyć do tego zadowolonego grona.

CHCĘ DOPASOWANĄ DIETĘ OD DIETETYKA

Zalecane i niezalecane produkty

Tabela sporządzona na podstawie artykułów z piśmiennictwa [6, 7, 13, 14].

Przykładowy jadłospis w dnie moczanowej

Zaproponowane trzy dni jadłospisu dla osoby ze zdiagnozowaną dną moczanową są przykładem diety pescowegetariańskiej. Główne źródło białka stanowi tutaj biała ryba, tofu, makaron z soczewicy, czerwona fasola oraz niskotłuszczowy nabiał.

Dzień 1

Bazą są warzywa, które występują w każdym wytrawanym posiłku oraz świeże owoce. Dodatkowo, w posiłkach są pełnoziarniste zboża, jak: żytnie pieczywo, płatki owsiane oraz kasza, a także pestki, orzechy i oliwa.

Dzień 2

Wprowadzamy do diety więcej wegetariańskich przepisów, jak burrito bowl czy pasta ze słonecznika, które urozmaicają jadłospis. Każdego dnia występuje też niskotłuszczowy nabiał, który głównie odpowiada za pokrycie zapotrzebowania na wapń.

Dzień 3

Wszystkie produkty potrzebne do skomponowania zaproponowanych posiłków są ogólnodostępne, a dania szybkie w przygotowaniu. Cała dieta bazuje po prostu na zasadach zdrowego odżywiania.

Podsumowanie

• Dna moczanowa to zapalenie stawów wywołane zbyt wysokim stężeniem kwasu moczowego,
• Podstawą leczenia jest wprowadzenie diety niskopurynowej oraz ograniczenie/rezygnacja z alkoholu,
• Dieta jest stałą zmianą nawyków żywieniowych, także w okresie, kiedy nie występują dolegliwości,
• Najlepiej sprawdzi się dieta pescowegetariańska oraz wegetariańska,
• Ważne jest uregulowanie masy ciała oraz długotrwałe utrzymanie efektów, unikając efektu jo-jo. 

Piśmiennictwo