Cholesterol - LDL, HDL, całkowity. Normy cholesterolu

Pod nazwą cholesterol kryje się tak naprawdę wiele innych związków, wśród których największą popularnością cieszą się LDL oraz HDL. To właśnie ich dotyczy podział na ,,dobry’’ i ,,zły’’ cholesterol, o którym na pewno słyszałeś nie raz. Mimo, że są to białka transportujące cholesterol, to bardzo często stosuje się uproszczenie mówiąc o nich po prostu cholesterol HDL i LDL. Na pewno obiło Ci się również o uszy, że istnieje coś takiego jak cholesterol całkowity. Niby wszystko odnosi się do tego samego, a jednak wszystkie te terminy oznaczają coś innego.

Cholesterol całkowity

Odnosi się do całościowego poziomu cholesterolu w organizmie - zarówno tego, który wytworzył sobie organizm, jak i tego, który dostarczyłeś z dietą. W skład cholesterolu całkowitego wchodzą również lipoproteiny LDL oraz HDL - białka transportujące cholesterol. W ostatnim czasie mówi się również o cholesterolu nie-HDL, do którego oprócz LDL zaliczamy inne lipoproteiny takie jak np. VLDL czy IDL. W panelu badań krwi laboratoria oznaczają nie-HDL coraz częściej, bo coraz więcej mówi się o jego istotnej roli w zwiększeniu ryzyka sercowo-naczyniowego [4].

Cholesterol LDL (zły cholesterol)

Cholesterol LDL - czarny charakter tej historii… lipoproteina o małej gęstości, która po cichutku transportuje cholesterol z wątroby do tkanek. Kiedy jej stężenie utrzymywane jest w ryzach to nic złego się nie dzieje. Warto jednak pamiętać, że im niższe stężenie LDL, tym mniejsze ryzyko śmiertelności, dlatego tak ważne są regularne badania, bo jak zaraz zobaczysz - wysoki cholesterol nie boli (nie daje żadnych objawów). Niestety, wśród naszych pacjentów często obserwujemy nadmiar LDL we krwi, który związany jest przede wszystkim z nieprawidłową dietą. Nadmiar LDL sprzyja odkładaniu cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co w konsekwencji powoduje miażdżycę. A ta nie jest łaskawa dla serca i zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca (ChNS) oraz zawału. To właśnie pomiar cholesterolu LDL jest najbardziej miarodajnym wskaźnikiem oceny ryzyka wystąpienia chorób serca i to właśnie na LDL powinniśmy zwracać największą uwagę.

Cholesterol HDL (dobry cholesterol)

I wtedy wchodzi on, cały na biało… cholesterol HDL. Ten, w którym leży cała nadzieja, jeśli próbujemy uratować reputację cholesterolu w życiu człowieka. Odpowiada on za zwrotny transport tego związku do wątroby, gdzie m.in. staje się składnikiem żółci i zostaje wydalony. Tak jak w przypadku LDL liczymy na jak najniższe wartości, tak przy HDL oczekujemy wyższych [5]. Obniżony poziom HDL bardzo często współistnieje z otyłością oraz cukrzycą typu II, a także podwyższonym poziomem LDL, co stanowi istną mieszankę wybuchową, która może prowadzić do miażdżycy i w konsekwencji zawału. Bardzo wysokie stężenie HDL również jest niebezpieczne, ponieważ zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Brakuje wiarygodnych danych, sugerujących, że zwiększenie stężenia HDL obniża bezpośrednio ryzyko chorób układu krążenia. Cholesterol HDL jest jednak przydatnym biomarkerem poprawiającym ocenę ryzyka schorzeń układu sercowo-naczyniowego [6] Wpływa również pozytywnie na procesy zapalne, hamuje utlenianie LDL oraz może korzystnie wpływać na glikemię [7]. Pamiętaj jednak, że niezależnie od stężenia HDL, najważniejszym jest aby dbać o stosunkowe niskie stężenia LDL.

Objawy wysokiego cholesterolu

Tak naprawdę podwyższony cholesterol nie będzie się objawiał niczym szczególnym.  Najczęściej nieprawidłowości wykrywane są w rutynowych badaniach profilaktycznych. Fakt, że nie odczujesz, gdy coś złego dzieje się z Twoim cholesterolem powinien być motywacją do wprowadzenia regularnych badań cholesterolu [8]. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca rutynowe sprawdzenia stężenia cholesterolu w grupach osób z chorobami współistniejącymi, w tym otyłością, u osób palących, a także osób, u których w rodzinie występują choroby serca lub podwyższony cholesterol.

Normy cholesterolu

Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) opracowało normy zarówno dla cholesterolu całkowitego, jak i frakcji HDL oraz LDL. Prewencja pierwotna dotyczy osób, które jeszcze nie mają chorób serca. Jeżeli jednak jesteś po zawale czy udarze, zwróć uwagę na prewencję wtórną (tam normy są ostrzejsze, żeby chronić Cię jeszcze mocniej). Jeśli chociaż jeden z Twoich bliskich członków rodziny ma wysoki cholesterol, niestety jest dużo ryzyko, że Ty też będziesz mógł mieć z tym problem. Spokojnie, nie jest to los, na który jesteś skazany, ale tego dowiesz się za chwilę.

Normy cholesterolu całkowitego (TC)

Zadanie jest proste, albo tylko takie się wydaje - staraj się utrzymać jak najniższy poziom cholesterolu we krwi.

• Prewencja pierwotna: < 190 mg/dl  (5 mmol/l)
• Prewencja wtórna: <175 mg/dl (4.5 mmol/l)

Normy cholesterolu LDL

Docelowo staraj się utrzymać jak najniższe wartości LDL - im niższe jego stężenie, tym mniejsze ryzyko śmiertelności. Powinny zwrócić na to uwagę szczególnie osoby, u których występuje obciążenie genetyczne lub choroby współistniejące.

• Prewencja pierwotna: <115 mg/dl (3 mmol/l)
• Prewencja wtórna: <100 mg/dl (2.5 mmol/l)

Normy cholesterolu HDL

W tym przypadku zalecenia są takie same zarówno dla zdrowych osób, jak i tych z chorobami współistniejącymi. Utrzymaj wysoki poziom cholesterolu HDL, a przy tym niski LDL i będzie wzorowo [9].

• Kobiety: > 46 mg/dl (1.2 mmol/l)
• Mężczyźni > 40 mg/dl (1 mmol/l)

Jak obniżyć cholesterol

Teraz pewnie zastanawiasz się, co możesz zrobić, żeby zadbać o swój cholesterol? Tutaj z pomocą przychodzi zmiana trybu życia oraz dieta na obniżenie cholesterolu.

Jeżeli chcesz obniżyć swój poziom cholesterolu, oddaj się w ręce specjalisty. Pomogliśmy ponad 20 000 osób osiągnąć cel, a nasza opinia w Google to 5/5 na podstawie ponad 390 opinii. Szybkie, smaczne i indywidualne diety online to nasza specjalność.

Zamawiam dietę online

Zamiast zanudzać cię obszerną teorią, zaoferuję Tobie kilka prostych wskazówek jak możesz pomóc sobie walczyć ze złym cholesterolem, a przy okazji podnieść swój dobry cholesterol [10]:

1. Prowadź aktywny tryb życia. Wybieraj schody zamiast windy, wybierz się pieszo do pracy albo częściej zabieraj psa na spacer. Każda aktywność ma znaczenie i im jej więcej, tym lepiej. Według ESC powinno to być minimum 30 minut dziennie.
2. Zrzuć zbędne kilogramy, otyłość sprzyja występowaniu podwyższonego cholesterolu.
3. Postaw na tłuszcze roślinne, a ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych.
4. Uważaj na tłuste mięso oraz wysokoprzetworzone produkty.
5. Zwróć uwagę na podaż jajek. Jeśli już masz wysoki cholesterol - ogranicz się do 2 jajek tygodniowo.
6. Rzuć palenie, które szczególnie szkodzi twojemu dobremu cholesterolowi i stanowi istotny czynnik zwiększający ryzyko zawału.
7. Postaw na większą ilość błonnika, szczególnie rozpuszczalnego, który znajdziesz w płatkach owsianych, babce płesznik czy siemieniu lnianym. Nie bój się również warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych, bo to właśnie one pomogą ci pokryć normę na błonnik w diecie.
8. Kontroluj swój poziom cukru i ciśnienie tętnicze. Często jedna nieprawidłowość wynika z drugiej, więc warto spojrzeć na problem wielopłaszczyznowo.

Jeśli twój tryb życia będzie aktywny, a dieta wzorowa to możesz pokonać nawet genetyczne predyspozycje do występowania podwyższonego cholesterolu.

Leki i suplementy na obniżenie cholesterolu - czy są skuteczne?

U osób z grup wysokiego ryzyka i ze stwierdzoną hipercholesterolemią wdraża się leczenie statynami. Mają one za zadanie obniżyć frakcję cholesterolu LDL i zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca, by przepisywać statynę w wysokiej, maksymalnej tolerowanej dawce w celu osiągnięcia docelowych wartości LDL określonych dla specyficznych grup ryzyka. W przypadku, gdy leczenie statynami nie przynosi oczekiwanych rezultatów, zaleca się zastosowanie połączenia z ezetymibem. Leczenie włącza się głównie w ostrzejszych przypadkach i najlepiej połączyć je ze zmianą diety. Jeśli Twój cholesterol jest delikatnie podwyższony, warto najpierw sięgnąć po dietę na obniżenie cholesterolu [6]. Na pewno ostatnio nie raz słyszałeś również o spożywaniu czerwonego fermentowanego ryżu - nutraceutyku, który ma zmniejszać stężenie cholesterolu. Działa on podobnie jak statyny, jednak jego efekt jest nieco słabszy. Można rozważyć jego stosowanie u osób ze zwiększonym stężeniem cholesterolu w osoczu, które nie kwalifikują się do leczenia statynami, czyli u osób z niskim ryzykiem sercowo-naczyniowym. Zwróć uwagę, czy preparat pochodzi z dobrego źródła i pamiętaj, aby poinformować swojego lekarza o tym, że przyjmujesz nutraceutyk.

Jak sprawdzić poziom cholesterol

Jedynym sposobem na sprawdzenie czy Twój cholesterol jest podwyższony jest wykonanie pełnego lipidogramu, w którym znajdują się pomiary cholesterolu całkowitego, frakcji HDL oraz LDL, a także triglicerydów, które również stanowią istotny parametr diagnostyczny dyslipidemii. Spokojnie, nie musisz znać wszystkich norm na pamięć, placówki diagnostyczne zawsze umieszczają zalecane normy na wynikach. Nie jest to badanie drogie i ze 100% pewnością powinno być jednym z badań kontrolnych, na które się decydujesz. Pamiętaj o złotej zasadzie - lepiej zapobiegać niż leczyć.

Piśmiennictwo