Dieta trzustkowa – przepisy, jadłospis
Żywienie w poszczególnych chorobach jest dość skomplikowane. Dieta trzustkowa ma pomóc w chorobach związanych z trzustką, a jej celem jest odciążenie trzustki w procesie trawienia. Z artykułu dowiesz się o przepisach w diecie trzustkowej, czy można zjeść banana na takiej diecie czy też ogórek kiszonych jest dozwolony.
Spis treści
- Dieta trzustkowa – kiedy stosować
- Zasady diety trzustkowej
- Dieta trzustkowa – co można jeść
- Dieta trzustkowa – czego nie wolno jeść
- Przepisy na diecie trzustkowej
- Dieta trzustkowa – jadłospis
- Podsumowanie
Dieta trzustkowa – kiedy stosować
Dietę trzustkową warto stosować przy zapaleniach trzustki. Celem takiej diety trzustkowej jest odciążenie trzustki w procesie jej trawienia. Jest ona oparta o zasady diety lekkostrawnej z ograniczeniem tłuszczu.
Samo przewlekłe zapalenie trzustki jest nieodwracalnym oraz postępującym schorzeniem trzustki, który charakteryzuje się stanem zapalnym czy też zwłóknieniem. Utracone moga zostać funkcję zewnątrzwydzielnicze oraz hormonalne co może prowadzić do przewlekłego bólu. Dodatkowymi objawami mogą być biegunka tłuszczowa, cukrzyca, nudności, niedożywienie, czy też wymioty [1,2,3]. Powodem takich dolegliwości może być m.in. alkoholizm, choroby autoimmunologiczne np. nieswoiste choroby zapalne jelit, czynniki genetyczne, czy też przewlekła niewydolność nerek dlatego też w takich sytuacjach warto będzie zastosować dietę trzustkową [1].
Efektami stosowania diety trzustkowej będą:
- złagodzenie bólu
- poprawa jakości życia,
- poprawa wchłanialności witamin i składników mineralnych
- zwiększenie masy ciała [1,3]
Przeczytaj także: Dieta lekkostrawna: zasady, produkty zalecane, jadłospis
Zasady diety trzustkowej
Przepisy w diecie trzustkowej w przewlekłym zapaleniu trzustki będą się opierały o zasady diety lekko strawnej, niskobłonnikowej i w zależności od tolerancji niskotłuszczowej. Osoby z tą dolegliwością są narażone na niedobory witamin ze względu na złe trawienie oraz wchłanianie. Zdecydowanie warto zwrócić uwagę na zaprzestanie picia alkoholu oraz palenia. Samo palenie jest związane z postępowaniem choroby oraz czynnikiem ryzyka raka trzustki. Natomiast alkohol sam w sobie może być czynnikiem powodującym chorobę [1,4].
Ze względu na zwiększoną spoczynkową przemianę materii związaną ze stanem zapalnym oraz ryzyko niedożywienia dieta trzustkowa powinna charakteryzować się zwiększoną ilością energii indywidualnie dostosowaną do wydatków energetycznych [3,4].
Tłuszcze mogą dostarczać nawet 30% energii i być dobrze tolerowane pod warunkiem przyjmowania enzymów trzustkowych. Pomocna tutaj może być lipaza w dawkach w zakresie 30 000 – 40 000 jednostek. Jeżeli jednak nie są dobrze wchłanianie i pojawiają się biegunki, to należy składnik ten zredukować i zastosować się do przepisów diety trzustkowej z ograniczeniem tłuszczu [3,5]. Białko z kolei podawać można ponad normę fizjologiczną tj. 1-1,5 g/kg masy ciała na dobę. Natomiast węglowodany w diecie trzustkowej powinny pochodzić ze źródeł, które są ubogie w błonnik pokarmowy, gdyż może on zmniejszać aktywność enzymów trzustkowych.
Jeżeli masz wątpliwości co do diety trzustkowej i nie wiesz jakie produkty i przepisy możesz dla siebie przygotować, to zgłoś się do nas. Pomożemy Ci zaplanować dietę trzustkową oraz poprawić stan zdrowia. Pomogliśmy ponad 20 000 osób osiągnąć cel, a nasza opinia w Google to 5/5 na podstawie ponad 390 opinii. Szybkie, smaczne i indywidualne diety online to nasza specjalność.
Dieta trzustkowa – co można jeść
Dieta trzustkowa i przepisy w niej powinny być oparte o dietę lekkostrawną z obniżoną zawartością błonnika pokarmowego, a w zależności od indywidualnej tolerancji również o obniżoną ilość tłuszczu. Preferowanymi formami obróbki termicznej będą: gotowanie na parze, na wodzie, duszenie, pieczenie.
Na diecie trzustkowej będziesz mogła zjeść [3,6]:
- chleb pszenny, biszkopty, wyroby z mąk pszennych, biały ryż, płatki błyskawiczne: owsiane, jaglane, ryżowe
- warzywa i owoce dojrzałe, pieczone czy też gotowane bez skórki i pestek np. banany, morele, jabłka, owoce jagodowe
- oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, rzepakowy, lniany, świeże masło, margaryny miękkie
- woda niegazowana, lekkie kawy i herbaty, soki owocowe i warzywne
- jogurt naturalny, kefir, chude sery twarogowe, chude mleko <2% tłuszczu, sery żółte o obniżonej ilości tłuszczu
- kurczak i indyk bez skóry, cielęcina, w małych ilościach wieprzowina i wołowina (chude części np. polędwica, rostbef), chude ryby np. dorsz, karp.
- jaja na miękko i na twardo, omlety
- kisiele, budynie, galaretki owocowe, kompoty, soki owocowe
Jak widzisz na diecie trzustkowej możesz zjeść jaja w odpowiedniej formie. Miejsce na banana w diecie trzustkowej również się znajdzie, a sama trzustka będzie lubić dojrzałe, pieczone czy też gotowane bez skórki owoce. Ponadto niskotłuszczowe mleko nie zaszkodzi Twojej trzustce.
Dieta trzustkowa – czego nie wolno jeść
W przepisach diety trzustkowej nie znajdziesz dań ciężkostrawnych z dużą ilością błonnika pokarmowego.
Grupy produktów, które są niewskazane na diecie trzustkowej to [3,6]:
- ryż brązowy, ciemny makaron, gruboziarniste kasze, mąki pełnoziarniste, pieczywo żytnie, z otrębami
- niedojrzałe owoce i warzywa np. gruszki, śliwki, papryka, rzodkiewka, warzywa konserwowane octem, cebula, czosnek, owoce suszone
- olej kokosowy, twarde margaryny, słonina, boczek, łój
- alkohol, mocne kakao, płynna czekolada
- tłuste mleko i śmietana, sery topione i pleśniowe, mleko w proszku, serki typu fromage
- tłuste gatunki mięsa np. wieprzowina, baranina, gęsi, salami, parówki, kaszanka, ryby wędzone
- surowe jaja
- tłuste ciasta, torty, czekolada, chałwa, orzechy
- fasola, ciecierzyca, bób, groch, soczewica
Jak widzisz kiszone ogórki nie będą rozsądnym wyborem przy diecie trzustkowej. Podobnie będzie z czekoladą. Dodatkowo tłuste mięsa np. wieprzowina w dodatku smażone również nie będą dobrym rozwiązaniem. Podobnie będzie z fasolą czy ciecierzycą, które dla ogółu populacji będą jak najbardziej zdrowe, lecz w przepisach diety trzustkowej lepiej je ograniczyć.
Warto także wspomnieć o poście dr. Dąbrowskiej. Można się spotkać z informacjami, iż takie posty mogą być traktowane jako dieta trzustkowa i leczyć naszą trzustkę. Niestety takie posty nie są polecane i nie warto ich stosować.
Przeczytaj także: Dieta Dąbrowskiej – 10 faktów dlaczego warto ją stosować lub nie
Przepisy na diecie trzustkowej
Po opisaniu ogólnych produktów zalecanych i niezalecanych przyszedł czas na przepisy diety trzustkowej.
Przykładem śniadań na diecie trzustkowej mogą być:
- Jaglanka z owocami i siemieniem,
- Budyń z proszku na mleku z owocami
- Ryż na słodko na mleku
Na śniadania lepiej unikać smażonych jajecznic z dodatkiem boczku na sporej ilości masła czy też innego oleju
Obiady na diecie trzustkowej mogą być już bardziej klasyczne np.:
- Komosa z indykiem zapiekanym z warzywami
- Ryż z potrawką z indyka z warzywami.
- Pieczone bataty z kurczakiem
Preferowaną obróbką będzie pieczenie czy też duszenie. Klasyczny obiad w postaci smażonego schabowego na sporej ilości tłuszczu nie będzie dobrym rozwiązaniem na diecie trzustkowej
Przykładowe kolacje diety trzustkowej prezentują się następująco:
- Sałatka z kaszą i pieczonymi warzywami
- Zupka krem z marchewki z mozzarellą
- Kanapki z szyneczką i warzywami
Chleb żytni czy też bogate w błonnik owsianki mogą nie być zbyt dobrym pomysłem. Lepiej postawić na lekkostrawną, dobrze zblendowaną zupkę z marchewką i dodatkiem mozzarelli light.
Dieta trzustkowa – jadłospis
Przygotowałem dla Ciebie 3 dniowy jadłospis dopasowany pod dietę trzustkową. Kaloryczność tego jadłospisu wynosi 1650 kcal. Zawiera średnio 110g białka, 38 g tłuszczy, 201 g węglowodanów oraz 26 g błonnika pokarmowego. Przepisy w nim zawarte są zgodne z zasadami diety lekkostrawnej, która stosuje się w diecie trzustkowej
W pierwszy dzień znajdziesz tu posiłkie takie jak bułkę pszenną z szynką i pomidorem, a na dodatek zjesz banana. Obiad i drugie śniadanie przyrządzisz za jednym razem gotując od razu podwójną porcję, a będą to polędwiczki z kurczaka na parze z warzywami i ziemniakami. Z kolei na kolacje dobrze będzie zjeść lekkostrawny ryż z jabłkami. Przygotowanie posiłków zajmie Ci około 50 minut.
Drugi dzień również będzie szybki i lekkostrawny. Smoothie z bananów na śniadanie to bardzo szybkie rozwiązanie. Do tego obiad i drugie śniadanie również ugotowane od razu na 2 porcje, a będzie to duszona pierś z kurczaka w warzywach z ryżem. Warto przypomnieć, że preferowanymi formami przygotowania posiłków jest właśnie duszenie czy też gotowanie na parze. Na kolacje będzie bułka z szynką, a na deser biszkopty. Warto pamiętać o tym, by pieczywo pszenne bez dużej ilości błonnika pokarmowego. Takie posiłki przygotujesz w ok. 40 minut.
Trzeci dzień to równie szybkie śniadanie czyli bułki z szynką i pomidorem. Drugie śniadanie i obiad również gotowany za jednym zamachem na dwie porcje. Tym razem dla odmiany będzie to indyk gotowany na parze. Z kolei na kolację pojawią się jajka gotowane na miękko z dodatkiem pieczywa i warzyw, a na deser zjesz mandarynki. Przygotowanie posiłków na cały dzień z naszego jadłospisu zajmie Ci jedynie 30 minut.
Podsumowanie
Dieta trzustkowa ma sporo haczyków i nie jest taka prosta do samodzielnego skomponowania. Dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika pokarmowego, a także tłuszczu w zależności od indywidualnych dolegliwości, określana jako dieta trzustkowa, jest jednym ze sposobów na kontrolowanie dolegliwości związanych z chorobami trzustki. Jeżeli nie wiesz, jak ją przyrządzić by było lekkostrawnie, szybko i smacznie, to śmiało się do nas zgłoś.
Piśmiennictwo
- Barry K. Chronic Pancreatitis: Diagnosis and Treatment. Am Fam Physician. 2018 Mar 15;97(6):385-393. PMID: 29671537.
- Ahmed SA, Wray C, Rilo HL, Choe KA, Gelrud A, Howington JA, Lowy AM, Matthews JB. Chronic pancreatitis: recent advances and ongoing challenges. Curr Probl Surg. 2006 Mar;43(3):127-238.
- A. Ciborowski, H. Ciborowska, Dietetyka, żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, 2021, s. 442-446
- O’Brien SJ, Omer E. Chronic Pancreatitis and Nutrition Therapy. Nutr Clin Pract. 2019 Oct;34 Suppl 1:S13-S26.
- Kadaj-Lipka R, Lipiński M, Adrych K, Durlik M, Gąsiorowska A, Jarosz M, Jurkowska G, Małecka-Panas E, Oracz G, Rosołowski M, Skrzydło-Radomańska B, Talar-Wojnarowska R, Rydzewska G. Diagnostic and therapeutic recommendations for chronic pancreatitis. Recommendations of the Working Group of the Polish Society of Gastroenterology and the Polish Pancreas Club. Prz Gastroenterol. 2018;13(3):167-181.
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/